มาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชนเพื่อป้องกันและปราบปรามการทุจริตในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาการทุจริตคอร์รัปชั่นในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างเป็นระบบ (2) ศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการมีส่วนร่วมของประชาชน และการทุจริต (3) ศึกษามาตรการทางกฎหมายในสาธารณรัฐเกาหลี ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักร และมาตรการสากลที่เกี่ยวข้องกับการต่อต้านทุจริต (4) ศึกษาปัญหาและอุปสรรคในบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชน (5) เสนอแนะแนวทางแก้ไขกฎหมายในการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนให้มีความเหมาะสมต่อไป การศึกษาวิจัยในครั้งนี้ เป็นการวิจัยทางกฎหมายโดยการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการวิจัยเอกสาร ประกอบการสัมภาษณ์เชิงลึกจากเจ้าหน้าที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เจ้าหน้าที่หน่วยงานที่เกี่ยวกับการตรวจสอบการทุจริตในท้องถิ่น และประชาชน รวมทั้งการประชุมกลุ่มย่อยผู้มีประสบการณ์โดยตรงด้านการปกครองและการตรวจสอบการทุจริตในท้องถิ่น แล้วจึงนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ สังเคราะห์และจัดทำข้อเสนอแนะในงานวิจัยนี้ ผลการศึกษาพบว่า (1) การทุจริตคอร์รัปชันในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเกิดขึ้นอย่างเป็นระบบจากโครงสร้างการบริหารงาน การผูกขาดอำนาจ การใช้ดุลพินิจ และอำนาจกำกับดูแลที่เอื้อต่อระบบอุปถัมภ์ โดยผู้ทุจริต 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มการเมืองท้องถิ่นและระดับประเทศ กลุ่มเจ้าหน้าที่รัฐ กลุ่มภาคเอกชน และกลุ่มภาคประชาชน สาเหตุของการทุจริตสอดคล้องกับทฤษฎีสามเหลี่ยมทุจริต และทฤษฎีทางเลือกเชิงเหตุผลในการก่ออาชญากรรม (2) แนวคิดทฤษฎีที่นำมาแก้ไขปัญหาการคอร์รัปชัน ได้แก่ แนวคิดธรรมาภิบาลและการมีส่วนร่วมของประชาชน และการนำทฤษฎีกฎและทฤษฎีเศรษฐศาสตร์สถาบันแบบใหม่มาเป็นหลักการพื้นฐานในการสร้างกฎหมายเพื่อเป็นเครื่องมือที่จะช่วยการสร้างธรรมาภิบาลทางสังคมขึ้น (3) มาตรการทางกฎหมายในต่างประเทศนั้น ได้นำหลักการมีส่วนร่วมของประชาชนและธรรมาภิบาลภาครัฐ รวมถึงค่าสินไหมทดแทนเชิงลงโทษมาใช้ลงโทษผู้คอร์รัปชัน และเพิ่มแรงจูงใจให้แก่ประชาชนด้วยการให้รางวัลเป็นส่วนแบ่งจากเงินที่รัฐจะได้รับหรือมูลค่าความเสียหายที่สามารถยับยั้งได้จากการแจ้งเบาะแสซึ่งสามารถนำมาปรับใช้กับประเทศไทยได้ (4) ปัจจุบันประชาชนยังประสบปัญหาในการมีส่วนร่วมกับองค์กรอิสระเพื่อป้องกันและปราบปรามการคอร์รัปชัน รวมถึงปัญหาเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมในกิจการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นด้านปกครองท้องถิ่น การจัดซื้อจัดจ้างสาธารณะ การเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร และการใช้สิทธิทางศาลของประชาชนยังถูกจำกัดไว้ โดยกฎหมาย ตลอดจนกฎหมายที่เกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชนยังคงไม่สอดคล้องกับแรงจูงใจของประชาชน ปัญหาดังกล่าวมีสาเหตุจาก ความไม่ชัดเจนของกฎหมายและการขาดกฎหมายรับรองสิทธิ โครงสร้างทางสังคม ข้อจำกัดที่เกิดจากการบริหารราชการ การใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ และการขาดกฎหมายเพื่อรับรองสิทธิ (5) แนวทางการแก้ปัญหาสามารถทำได้โดยแก้ไขกฎหมายรับรองสิทธิในการมีส่วนร่วมและสิทธิทางศาลของประชาชน โดยเฉพาะสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารโดยจัดทำพระราชบัญญัติส่งเสริมความโปร่งใสและป้องกันการทุจริตในท้องถิ่น พ.ศ.... เพื่อกำหนดรายละเอียดข้อมูลที่ต้องเผยแพร่ไว้อย่างชัดเจน และกำหนดโทษเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ใช้ดุลพินิจเบี่ยงเบนจากเกณฑ์มาตรฐาน หรือใช้ดุลพินิจโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย รวมทั้งเพิ่มแรงจูงใจด้วยการให้รางวัลผู้แจ้งเบาะแส และยกระดับมาตรการคุ้มครองผู้แจ้งเบาะแสตามหลักกฎหมายมหาชนทางเศรษฐกิจเพื่ออนุวัติการกฎหมายภายในประเทศให้เป็นไปตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการทุจริตซึ่งจะช่วยเพิ่มโอกาสในการมีส่วนร่วมของประชาชนที่จะสามารถแก้ไขปัญหาการคอร์รัปชันได้อย่างยั่งยืนในที่สุด