การวิเคราะห์ความเหมาะสมของจำนวนรถโดยสารและจำนวนเที่ยววิ่งขององค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์ในการกำหนดจำนวนรถยนต์โดยสารและ จำนวนเที่ยววิ่งที่เหมาะสม ซึ่งทำให้เกิดต้นทุนรวมต่ำสุด โดยต้นทุนรวมคือ ผลรวมของต้นทุนของ ขสมก. และต้นทุนของผู้โดยสาร การศึกษาได้ใช้กรณีของเขตการเดินรถที่ 8 กองเดินรถที่ 3 ซึ่งมี เส้นทางการเดินรถทั้งหมด 4 เส้นทาง คือ สาย 22 สาย 134 ก. สาย 156 และสาย 178 และใช้วิธีการ โปรแกรมเชิงเส้นตรงและวิเคราะห์ความไวเป็นเครื่องมือวิเคราะห์ ผลที่ได้จากการศึกษาพบว่า จำนวนรถยนต์โดยสารที่เหมาะสมของเส้นทางการเดินรถ สาย 22 134 ก. (ปรับอากาศ) 134 ก. (ธรรมดา) 156 และ 178 เท่ากับ 31 11 14 18 และ 55 คัน ต่อวันตามลำดับ สำหรับจำนวนเที่ยววิ่งที่เหมาะสมในช่วงชั่วโมงรีบเร่ง เท่ากับ 5 4 4 6 และ 5 เที่ยวต่อคันต่อวัน และในช่วงชั่วโมงปกดิเท่ากับ 6 10 10 5 และ 5 เที่ยวต่อคันต่อวัน ตามลำดับ ผลจากการวิเคราะห์ความไวพบว่า (1) ถ้าราคาน้ำมันเชื้อเพลิงเปลี่ยนแปลงไปร้อยละ 20 จะทำให้ต้นทุนรวมเปลี่ยนแปลงไปร้อยละ 0.32 ในทิศทางเดียวกัน แต่ไม่มีผลกระทบต่อจำนวน รถยนต์โดยสารและจำนวนเที่ยววิ่งที่เหมาะสม (2) ถ้าต้นทุนคงที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 10 มีผลทำให้ ต้นทุนรวมเพิ่มขึ้นร้อยละ 9.83 แต่ไม่มีผลกระทบต่อจำนวนรถยนต์โดยสารและจำนวนเที่ยววิ่งที่ เหมาะสม (3) ถ้าจำนวนรถยนต์โดยสารเพิ่มขึ้น 100 คัน มีผลกระทบต่อจำนวนรถยนต์โดยสาร และจำนวนเที่ยววิ่งที่เหมาะสมของแต่ละสายทั้งในชั่วโมงรีบเร่ง และชั่วโมงปกติ (4) ถ้าเวลาที่ใช้ ในการวิ่งบริการต่อเที่ยวเพิ่มขึ้นร้อยละ 10 มีผลกระทบต่อจำนวนรถยนต์โดยสารและจำนวนเที่ยว วิ่งที่เหมาะสมของแต่ละสายทั้งในชั่วโมงรีบเร่ง และชั่วโมงปกติ ข้อเสนอแนะ (1) ควรนำผลการวิจัยไปพิจารณาปรับปรุงการจัดจำนวนรถออกวิ่งและ จำนวนเที่ยววิ่งออกบริการในแต่ละสายการเดินรถที่ทำการวิจัย (2) ควรขยายผลการวิจัยให้ครบ ทุกสายการเดินรถทั้งหมดของ ขสมก. (3) ใช้เป็นแนวทางในการกำหนดกลยุทธ์เพื่อลดปัญหาการ ขาดทุนของ ขสมก.