แนวทางการส่งเสริมการใช้สารชีวภัณฑ์ในการป้องกันกำจัดศัตรูข้าวของเกษตรกรผู้ผลิตข้าว อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพพื้นฐานทั่วไปทางสังคมและเศรษฐกิจ 2) ความรู้และการปฏิบัติในการใช้สารชีวภัณฑ์ 3) ปัญหาและข้อเสนอแนะการส่งเสริมการใช้สารชีวภัณฑ์ 4) ความต้องการในการส่งเสริมการใช้สารชีวภัณฑ์ และ 5) แนวทางการส่งเสริมการใช้สารชีวภัณฑ์ของเกษตรกรผู้ผลิตข้าว ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรผู้ผลิตข้าวในอำเภอบ้านโพธิ์ จำนวน 859 ราย กำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรทาโร ยามาเน ได้จำนวน 132 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรนา ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการจัดอันดับ ผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรอายุเฉลี่ย 55.47 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา ส่วนใหญ่ได้รับการอบรมเกี่ยวกับเชื้อราไตรโครเตอร์มาและได้รับข่าวสารจากบุคคลภายนอก ได้แก่ เจ้าหน้าที่ ผู้นำชุมชนและคนรู้จัก ส่วนใหญ่ไม่มีที่ดินเป็นของตนเอง โดยมีขนาดพื้นที่ปลูกข้าวเฉลี่ย 22.09 ไร่ เกษตรกรพบโรคระบาดที่สำคัญ คือโรคกาบใบแห้ง สำหรับศัตรูข้าวที่พบมากที่สุดคือ หอยเชอรี่ เกษตรกรมีเพียงส่วนน้อยที่มีการใช้สารชีวภัณฑ์ในการกำจัดหอยเชอรี่ 2) เกษตรกรมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการใช้สารชีวภัณฑ์ในนาข้าวคือ เชื้อราไตโคเดอร์มาและเชื้อราบิวเวอเรียในระดับมาก ส่วนการปฏิบัติพบว่า มีการใช้เชื้อราไตรโคเดอร์มาในระดับมากที่สุดในเรื่อง การฉีดพ่นต้องทำช่วงเวลาขณะแดดอ่อนหรือเวลาเย็น และในแปลงปลูกต้องมีความชื้นเพียงพอ 3) เกษตรกรมีปัญหาด้านการซื้อ/จัดหาสารชีวภัณฑ์ระดับมาก และมีความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาด้านการใช้สารชีวภัณฑ์ระดับมากในเรื่องการไม่เห็นผลเร็วเหมือนสารเคมี ข้อเสนอแนะ พบว่า ต้องการให้เจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรแนะนำแหล่งจำหน่ายสารชีวภัณฑ์ในพื้นที่ใกล้เคียง และต้องการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสนับสนุนสารชีวภัณฑ์โดยเฉพาะช่วงฤดูปลูกข้าวนาปี 4) เกษตรกรมีความต้องการด้านวิธีการส่งเสริมในระดับมาก จากการอบรม การสัมมนา การศึกษา จากหน่วยงานราชการ ด้านเนื้อหาที่ต้องการในระดับมาก คือ การใช้เชื้อราไตโคเดอร์มาในนาข้าว ด้านผู้ส่งเสริมต้องการในระดับมากจากเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร 5) แนวทางการส่งเสริมการใช้สารชีวภัณฑ์คือ ใช้วิธีการส่งเสริมแบบมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ในการปฏิบัติ