พิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีสรงน้ำพระธาตุหนองสามหมื่น ตำบลบ้านแก้ง อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ภูมิหลังของประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนอง สามหมื่น ตําบลบ้านแก้ง อําเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ และ(2) พิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับ ประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่น ตําบลบ้านแก้ง อําเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้แบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง และแบบ สังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมเป็นเครื่องมือวิจัย โดยเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างจํานวน 40 คน แบ่งเป็น ผู้นําชุมชน จํานวน 10 คน ผู้ประกอบพิธีกรรม จํานวน 5 คน ชาวบ้านผู้เข้าร่วมพิธีกรรม จํานวน 20 คน และ ผู้รู้ จํานวน 5 คน การวิเคราะห์ข้อมูลเป็นการวิเคราะห์เชิงพรรณนาผลการวิจัยสรุปได้ว่า (1) ในอดีตชาวบ้านเรียกประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่นว่าเอาบุญธาตุหรือบุญสรงธาตุ เป็นประเพณีการนํานํ้าอบนํ้าหอม หรือนํ้าขมิ้นสรงไปรอบที่องค์พระธาตุ 3 รอบ ประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่นกําหนดจัดขึ้นในวันขึ้น 15 คํ่า เดือนห้า ซึ่งตรงกับเดือนเมษายนของทุกปี จนถึงวันแรม 14 คํ่า เดือนห้า ประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่น เป็นประเพณีที่จัดขึ้นเพื่อฉลองใหญ่องค์พระธาตุหนองสามหมื่นและถือว่าเป็ นวันขึ้นปีใหม่ของชาวตําบลบ้านแก้ง ประเพณีดังกล่าวมีการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านการจัดงานประเพณี และในด้านการเข้าร่วมประเพณีของชาวบ้านเพื่อให้สอดคล้องกับสภาพสังคมในปัจจุบัน (2) พิธีกรรมและความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่น ที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ พิธีเซ่นสรวง พิธีก่อพระเจดีย์ทราย พิธีสรงนํ้าพระธาตุ พิธีสมโภช พิธีบนบานและแก้บน และพิธี ขอขมาองค์พระธาตุ สําหรับความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีสรงนํ้าพระธาตุหนองสามหมื่น ได้แก่ ความ เชื่อเกี่ยวกับระยะเวลาในการประกอบประเพณีพิธีกรรม ความเชื่อเกี่ยวกับสถานที่ใช้ประกอบ ประเพณีพิธีกรรม ความเชื่อเกี่ยวกับบุคคลที่เกี่ยวข้องในการประกอบประเพณีพิธีกรรม และความ เชื่อเกี่ยวกับวัตถุสิ่งของที่ใช้ในการประกอบประเพณีพิธีกรรม