การฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยา : พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระเอกาทศรถ พ.ศ. 2114 - พ.ศ. 2153

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตั้งแต่ พ.ศ. 2114-2148 (2) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระเอกาทศรถตั้งแต่ พ.ศ. 2114-2153 (3) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระเอกาทศรถ ตั้งแต่ พ.ศ. 2114-2153 มีผลอย่างไรต่ออาณาจักรอยุธยาภายหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาเมื่อ พ.ศ. 2112 การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากเอกสารทางประวัติศาสตร์ เอกสารชั้นต้นของไทย คือพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับต่าง ๆ และกฎหมายตราสามดวง เอกสารของชาวต่างชาติที่แปลเป็นภาษาไทยแล้ว วรรณกรรม และงานศึกษาต่าง ๆ ที่ตีพิมพ์แล้ว โดยวิธีการทางประวัติศาสตร์ และนํามาวิเคราะห์ตีความ เรียบเรียง และนําเสนอในรูปแบบการวิเคราะห์เชิงพรรณนาผลการวิจัยพบว่า (1) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชตั้งแต่ พ.ศ. 2114- 2148 คือ การบริหารจัดการการปกครองเมืองพิษณุโลกและหัวเมืองฝ่ายเหนือ และพระราชกรณียกิจที่สําคัญ คือการประกาศอิสรภาพนําเอกราชกลับคืนมา พร้อมทั้งได้มีการรักษาป้องกันพระราชอํานาจ กษัตริย์อยุธยาและอาณาจักรไว้ได้อย่างเข้มแข็งนําความมั่นคง ความเจริญรุ่งเรืองมาสู่อาณาจักรอยุธยาจากการขยายพระราชอํานาจของพระองค์ (2) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระเอกาทศรถตั้งแต่ พ.ศ. 2114-2153 คือ เป็นผู้ช่วยสมเด็จพระมหาธรรมราชาพระราชบิดา และสมเด็จพระนเรศวรมหาราชพระเชษฐาบริหารจัดการตามที่ได้รับมอบหมาย และในรัชสมัยของพระองค์เอง เป็นเวลาที่บ้านเมืองสงบ พระองค์ทรงวางรากฐานสังคม เศรษฐกิจ และความสัมพันธ์กับต่างประเทศไว้ให้กับกษัตริย์ในรัชสมัยต่อๆ มา (3) พระราชกรณียกิจการฟื้นฟูอาณาจักรอยุธยาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระเอกาทศรถตั้งแต่ พ.ศ. 2114-2153 ได้ส่งผลอย่างดียิ่งต่ออาณาจักรอยุธยาคือมีความมั่นคงภายหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาและได้ฟื้นคืนกลับมาเจริญรุ่งเรืองอีกครั้ง