ปัญหาเกี่ยวกับคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครอง

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับคำสั่งทางปกครองกระบวนการพิจารณาทางปกครอง สิทธิของคู่กรณีในการพิจารณาทางปกครอง ตลอดจนเงื่อนไขการฟ้องคดีต่อศาลปกครองในการเพิกถอนคำสั่งทางปกครอง (2) ศึกษาเปรียบเทียบการใช้สิทธิขอตรวจดูเอกสารของคู่กรณีในการพิจารณาทางปกครอง ตามกฎหมายของประเทศไทย สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี สาธารณรัฐฝรั่งเศส (3) วิเคราะห์แนวคำวินิจฉัยของศาลปกครองเกี่ยวกับการฟ้องขอให้เพิกถอนคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครอง (4) เสนอแนะแนวทางในการแก้ไขบทบัญญัติในพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ที่เกี่ยวข้องกับปัญหาที่ศึกษาการศึกษาค้นคว้าอิสระนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการวิจัยเอกสาร โดยศึกษาค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลจากพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และกฎหมาย ระเบียบที่เกี่ยวข้อง คำพิพากษา และคำสั่งศาลปกครอง รวมทั้งตำรากฎหมาย สารนิพนธ์ วิทยานิพนธ์ เอกสารทางวิชาการ บทความทางวิชาการวารสาร สื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่เกี่ยวข้อง ทั้งของไทยและต่างประเทศ เพื่อนำมาวิเคราะห์แนวทางในการแก้ไขปัญหา ที่เกี่ยวข้องกับปัญหาเกี่ยวกับคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครองผลการศึกษาพบว่า (1) คำสั่งทางปกครองเป็นการใช้อำนาจตามกฎหมายของเจ้าหน้าที่ซึ่งมีผลกระทบต่อสิทธิหรือหน้าที่ของบุคคลผู้ที่อยู่ภายใต้บังคับของคำสั่งทางปกครองนั้น ๆ โดยสิทธิขอตรวจดูเอกสารที่คู่กรณีจำเป็นต้องรู้ในการพิจารณาทางปกครองเพื่อที่จะนำไปใช้ประกอบการชี้แจง โต้แย้ง แสดงพยานหลักฐาน ในการพิจารณาทางปกครองถือว่าเป็นสิทธิหนึ่งที่มีความสำคัญในการประกันความธรรมให้แก่คู่กรณี (2) กฎหมายของประเทศไทยยังมีความไม่ชัดเจนเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ในการใช้สิทธิขอตรวจดูเอกสารของคู่กรณีต่างจากในสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี และสาธารณรัฐฝรั่งเศส ที่มีหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการใช้สิทธิขอตรวจดูเอกสารของคู่กรณีในการพิจารณาทางปกครองไว้อย่างชัดเจน (3) คำวินิจฉัยของศาลปกครองเกี่ยวกับคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณทางปกครองยังมีความไม่ชัดเจนหรือเป็นที่ยุติว่ามีสถานะเป็นคำสั่งทางปกครองหรือไม่ และการใช้สิทธิขอตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครองเป็นการใช้สิทธิตามพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 หรือเป็นการใช้สิทธิตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ด้วย และ (4) ควรกำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการใช้สิทธิตรวจดูเอกสารของคู่กรณีในการพิจารณาทางปกครอง สถานะของคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครอง ตลอดจนเงื่อนไขการฟ้องคดีต่อศาลปกครองเกี่ยวกับคำสั่งไม่อนุญาตให้ตรวจดูเอกสารในการพิจารณาทางปกครองไว้ในพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539