แนวทางการพัฒนาการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชน (ศดปช.) อำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ข้อมูลการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชนอำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ 2) ปัญหาและข้อเสนอแนะการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชนอำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ และ 3) แนวทางการพัฒนาการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชนอำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยผสมวิธี คือ 1) การวิจัยเชิงปริมาณ ศึกษาจากประชากรทั้งหมดที่เป็นสมาชิกศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชนอำเภอน้ำปาด จำนวน 40 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลคือ สถิติพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2) การวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มผู้ให้ข้อมูล คือ ผู้นำและสมาชิกกลุ่ม และนักวิชาการส่งเสริมการเกษตรที่รับผิดชอบ จำนวน 10 ราย เก็บข้อมูลโดยการสนทนากลุ่ม นำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค เพื่อนำมากำหนดกลยุทธ์และจัดทำแนวทางการพัฒนาศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชน ผลการวิจัยพบว่า 1) ข้อมูลการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชน พบว่า (1) ด้านการจัดการกลุ่มรับสมาชิกที่ทำการเกษตร กลุ่มมีโครงสร้าง มีการกำหนดกฎระเบียบและข้อบังคับ มีระบบการบริหารงาน และมีการประสานงานเครือข่าย (2) ด้านบทบาทและภารกิจมีการให้บริการการวิเคราะห์และการจัดกระบวนการเรียนรู้ด้านดินและปุ๋ย (3) ด้านการเรียนรู้เรื่องดินและปุ๋ยจากเจ้าหน้าที่รัฐและเรียนรู้ภายในกลุ่ม ในรูปแบบต่าง ๆ (4) ด้านการมีส่วนร่วม สมาชิกมีส่วนร่วมกับท้องถิ่นและหน่วยงานภาครัฐ และ (5) ด้านการบริหารจัดการกองทุนที่เป็นระบบทั้งด้านแผน กรรมการ กิจกรรมหารายได้และการสรุปประเมินผล 2) ปัญหาในภาพรวม พบว่า สมาชิกศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชนส่วนใหญ่มีปัญหาด้านสมาชิกส่วนใหญ่สูงอายุ ขาดทายาทสืบทอดการทำอาชีพเกษตรกรรม โดยมีข้อเสนอแนะเพิ่มเติมว่า หน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนควรเข้ามาสนับสนุนทางด้านการผลิตและตลาด และมีการประชาสัมพันธ์สร้างการรับรู้ให้กับเยาวชนรุ่นใหม่ให้มาสนใจในอาชีพเกษตรกรรม 3) แนวทางการพัฒนาการจัดการศูนย์จัดการดินปุ๋ยชุมชน ได้แก่ (1) ด้านการพัฒนากลุ่มส่งเสริมคนรุ่นใหม่เข้ามาเป็นสมาชิก (2) ด้านการเรียนรู้จัดโดยเน้นการเรียนรู้จากสถานการณ์จริงเรียนรู้เรื่องการนำวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมาใช้ และการวิเคราะห์ดิน (3) ด้านการผลิตและการตลาดโดยส่งเสริมด้านการผลิต การใช้ถ่านไบโอชาร์ การจัดการตลาด และ (4) ด้านการส่งเสริมจากหน่วยงานภาครัฐ/หน่วยงานภาคี โดยการจัดทำแผนการส่งเสริมที่มาจากชุมชน การประชาสัมพันธ์ให้เป็นที่รู้จัก สนับสนุนความรู้ทางด้านวิชาการและสนับสนุนงบประมาณการดำเนินงาน