การส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ ตำบลอุดมทรัพย์ อำเภอวังน้ำเขียว จังหวัดนครราชสีมา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพทั่วไปของเกษตรกร 2) สภาพการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ของเกษตรกร 3) ปัญหาและข้อเสนอแนะในการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ของเกษตรกร 4) ความต้องการและแนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ของเกษตรกร การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบสำรวจ ประชากรที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวในตำบลอุดมทรัพย์ อำเภอวังน้ำเขียว จังหวัดนครราชสีมาที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร ในปี 2565/2566 จำนวน 1,048 คน โดยใช้สูตรของ ทาโร ยาเมเน ความคลาดเคลื่อนที่ 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 290 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่ายโดยการจับสลาก เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ คือ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการจัดอันดับผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรร้อยละ 67.9 เป็นเพศชายมีอายุเฉลี่ย 56.56 ปี สำเร็จการศึกษาระดับประถมศึกษา ร้อยละ 98.3 รับข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการผลิตข้าวอินทรีย์โดยการเรียนรู้ด้วยตนเอง ต้นทุนการผลิตเฉลี่ย 3,832.10 บาทต่อไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 647.93 กิโลกรัมต่อไร่ รายได้สุทธิเฉลี่ย 2,432.03 บาทต่อไร่ 2) เกษตรกรปฏิบัติตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ในระดับมากที่สุด 2 ประเด็น ได้แก่ พื้นที่ปลูกที่มีลักษณะอยู่ห่างจากที่ตั้งของโรงพยาบาล โรงงานอุตสาหกรรมและไม่เคยเป็นที่ทิ้งขยะและสารเคมีมาก่อน การเก็บเกี่ยวผลผลิตคำนึงถึงระยะสุกแก่และสภาพแวดล้อมที่อาจทำให้ผลผลิตสูญเสียคุณภาพ เกษตรกรไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ ได้แก่ แหล่งน้ำ แหล่งผลิตเมล็ดพันธุ์ มาตรการป้องกันการปนเปื้อน การเก็บรักษาและการจัดการระหว่างข้าวเปลือกอินทรีย์กับข้าวเปลือกที่ไม่ใช่อินทรีย์ 3) มีปัญหาระดับปานกลาง ในประเด็น ที่ตั้งแปลงปลูกเคยมีการใช้สารเคมีมาก มีการเผาตอซังในนาข้าว ใช้สารเคมี/ปุ๋ยเคมี และมาตรการป้องกันการปนเปื้อน 4) เกษตรกรต้องการการส่งเสริมความรู้ในภาพรวมระดับปานกลาง ผ่านช่องทาง สื่อบุคคล คือ หน่วยงานราชการ สื่อเอกสาร คือ คู่มือ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ คือ อินเตอร์เน็ต โดย การสาธิต และการศึกษาดูงาน 5) แนวทางการส่งเสริมคือ เจ้าหน้าที่หน่วยงานรัฐเป็นผู้ถ่ายทอดองค์ความรู้ตามมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ ตามแนวทางการดำเนินการผลิตข้าว โดยใช้ช่องทางการส่งเสริมผ่านหน่วยงานภาครัฐ จัดทำคู่มือ สื่ออินเตอร์เน็ต และวิธีการส่งเสริม เริ่มจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเกษตรกร ตามกระบวนการยอมรับของโรเจอร์ 5 ขั้นตอน ประกอบด้วย ขั้นรับรู้ ขั้นสนใจ ขั้นไตร่ตรอง ขั้นทดลองทำ และขั้นยอมรับนำปฏิบัติ