แนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวหอมคุณภาพของเกษตรกรในอำเภอสว่างอารมณ์ จังหวัดอุทัยธานี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ข้อมูลส่วนบุคคล สภาพพื้นฐานทางสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) สภาพและปัญหาการผลิตข้าวหอมคุณภาพของเกษตรกร 3) ความรู้และการปฏิบัติในการผลิตข้าวหอมคุณภาพของเกษตรกร และ 4) ความต้องการของเกษตรกรและแนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวหอมคุณภาพ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวกลุ่มพันธุ์ข้าวหอมในอำเภอสว่างอารมณ์ จังหวัดอุทัยธานี ที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรในปี 2566/67 จำนวน 264 ราย กำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรของทาโร ยามาเน ความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้จำนวน 159 ราย ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าต่ำสุด และค่าสูงสุด และนอกจากนี้ มีการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในและภายนอกผลการศึกษา พบว่า 1) เกษตรกรมีอายุเฉลี่ย 53.75 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษาปีที่ 4 สมาชิกครัวเรือนเฉลี่ย 3.16 คน ประสบการณ์ในการทำนาเฉลี่ย 18.52 ปี ประสบการณ์ในการผลิตข้าวคุณภาพเฉลี่ย 3.20 ปี แรงงานทำการเกษตรในครัวเรือนเฉลี่ย 2.70 คน พื้นที่ทำการเกษตรเฉลี่ย 32.75 ไร่ พื้นที่ทำนาเฉลี่ย 28.69 ไร่ รายได้รวมของครัวเรือนเฉลี่ยต่อปี 145,003.77 บาท และรายได้จากภาคการเกษตรในครัวเรือนทั้งหมดเฉลี่ยต่อปี 112,000.00 บาท 2) เกษตรกรส่วนมหญ่ใช้แหล่งเมล็ดพันธุ์ข้าวจากร้านค้าในท้องถิ่นและผลิตพันธุ์ข้าวไว้เอง ปลูกข้าวในหน้าฝนแบบหว่านน้ำตม ใช้สารคมีในการป้องกันกำจัดโรคแมลงศัตรูข้าว ยังไม่ได้รับการรับรองมาตรฐานการผลิต ปัญหาของเกษตรกรในการผลิตข้าวหอมคุณภาพอยู่ในระดับมาก เช่น ต้นทุนสูงในการสร้างแหล่งน้ำและกักเก็บน้ำเพื่อการปลูกข้าว เมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพราคาสูง 3) ภาพรวมเกษตรกรส่วนใหญ่มีความรู้ระดับปานกลางและการปฏิบัติเป็นบางครั้งตามมาตรฐานการผลิตข้าวหอมคุณภาพ และ 4) เกษตรกรมีความต้องการเกี่ยวกับการส่งเสริมการผลิตข้าวหอมคุณภาพอยู่ในระดับมาก เช่น ความรู้และนวัตกรรมเกี่ยวกับป้องกันการระบาดของแมลงศัตรูข้าว โดยการศึกษาดูงานและการฝึกอบรมเกี่ยวกับการผลิตข้าวหอมคุณภาพ โดยมีข้อเสนอแนวทางในการส่งเสริม ได้แก่ การสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพตรงตามพันธุ์มาจากแหล่งเชื่อถือได้ แหล่งเงินทุนดอกเบี้ยต่ำจากธนาคารของรัฐ และการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ การพัฒนาสื่อในการประชาสัมพันธ์ข้าวหอมคุณภาพ