การส่งเสริมการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขามของเกษตรกร ในอำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพทั่วไปของเกษตรกร 2) สภาพการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขาม 3) ปัญหาและข้อเสนอแนะด้านการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขาม 4) การได้รับและความต้องการในการส่งเสริมการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขาม และ 5) เพื่อสังเคราะห์แนวทางการส่งเสริมการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขามของเกษตรกรการวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบสำรวจ ประชากร คือ เกษตรกรผู้ปลูกมะขามในอำเภอนาน้อย จังหวัดน่านที่ขึ้นทะเบียนกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปี 2566 จำนวน 464 ราย กำหนดขนาดตัวอย่างโดยใช้สูตรของทาโร ยามาเนที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้ตัวอย่าง จำนวน 215 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบค่าที และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุเฉลี่ย 59.70 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา ประสบการณ์ในการผลิตมะขาม เฉลี่ย 18.88 ปี พื้นที่ในการปลูกมะขาม เฉลี่ย 2.94 ไร่ 2) เกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกมะขาม ในพื้นที่ราบ ระยะปลูก 8x8 เมตร อาศัยน้ำฝน ใช้สารเคมีในการป้องกันกำจัดโรคพืชและแมลงศัตรูพืช เกษตรกรขายมะขามเปรี้ยวแบบสุกพร้อมแกะเปลือกและแกะเมล็ด โดยสนใจเพิ่มมูลค่ามะขามเปรี้ยวในรูปแบบแช่อิ่ม เกษตรกรขายมะขามหวานในรูปแบบฝักสด ซึ่งมีบรรจุภัณฑ์แบบถุงตาข่าย ไม่มีแบรนด์และมีความต้องการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ จำหน่ายมะขามผ่านพ่อค้าคนกลาง ทราบราคาขายจากพ่อค้าในท้องถิ่นและผู้รับซื้อเป็นผู้กำหนดราคา ต้นทุนการผลิตมะขาม 3,113.67 บาทต่อไร่ ผลผลิตมะขามเฉลี่ย 428.16 กิโลกรัมต่อไร่ ราคาขายเฉลี่ย 65.73 กิโลกรัมต่อไร่ รายได้รวมเฉลี่ย 28,085.81 บาทต่อไร่ 3) เกษตรกรมีปัญหาเรื่องปุ๋ยที่ใช้บำรุงมะขามมีราคาสูง และไม่สามารถกำหนดราคาเองได้ ในระดับมากที่สุด โดยมีข้อเสนอแนะให้ภาครัฐสนับสนุนงบประมาณ มีมาตรการประกันราคา และให้ความรู้ในการเพิ่มมูลค่ามะขาม 4) เกษตรกรได้รับการส่งเสริมด้านความรู้โดยรวมในระดับน้อยที่สุดและต้องการส่งเสริมการด้านความรู้ โดยรวมในระดับมาก ซึ่งเป็นความต้องการด้านความรู้ในการดูแลมะขามในระยะติดดอกติดผล และ 5) แนวทางการส่งเสริมการผลิตและการเพิ่มมูลค่ามะขามของเกษตรกรในอำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับการพัฒนามาตรฐานมะขาม การแปรรูปมะขามเปรี้ยว การพัฒนาบรรจุภัณฑ์มะขามหวาน สื่อในการส่งเสริมการเกษตร คือ แผ่นพับ และวิธีการส่งเสริมการเกษตรโดยวิธีการใช้สื่อสังคมออนไลน์