การวิเคราะห์ประสิทธิภาพการจัดเก็บภาษีของสำนักงานสรรพากรพื้นที่อุบลราชธานี

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาโครงสร้างการจัดเก็บภาษีและแนวโน้มการจัดเก็บภาษี ของสำนักงานสรรพากรพื้นที่อุบลราชธานี (2) เพื่อวิเคราะห์ถึงประสิทธิภาพการจัดเก็บภาษีสรรพากร โดยศึกษาความพยายามในการจัดเก็บภาษีสรรพากรของสำนักงานสรรพากรพื้นที่อุบลราชธานี (3) เพื่อศึกษาปัญหาอุปสรรคในการจัดเก็บภาษีของเจ้าหน้าที่สรรพากรและลูกจ้างในสังกัด การวิเคราะห์ใช้ข้อมูลปฐมภูมิตามแบบสอบถามเจ้าหน้าที่สรรพากร จำนวน 118 ราย และข้อมูล ทุติยภูมิผลการจัดเก็บภาษีอากร ในช่วงปีงบประมาณ 2541-2550 โดยวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา เช่น ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่ามัธยฐาน และใช้สูตรค่าดัชนีความพยายามในการจัดเก็บภาษี ผลการศึกษาโครงสร้างการจัดเก็บภาษีและแนวโน้มการจัดเก็บภาษี ตั้งแต่ ปีงบประมาณ 2541-2550 พบว่าการจัดเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มมีสัดส่วนเฉลี่ยสูงสุด ร้อยละ 35.84 ของผลการจัดเก็บภาษีสรรพากรรวมและมี แนวโน้มเพิ่มขึ้น ในขณะที่สัดส่วนการจัดเก็บภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา มีสัดส่วนการจัดเก็บเป็นอันดับสอง เฉลี่ย ร้อยละ 35.80 และมีแนวโน้มการจัดเก็บลดลง ผลการศึกษาประสิทธิภาพหรือความพยายามในการจัดเก็บภาษีสรรพากร โดยเปรียบเทียบระหว่าง มูลค่าของภาษีที่จัดเก็บได้กับประมาณการภาษีที่จะจัดเก็บ ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2541-2550 พบว่ามีค่าพยายาม เฉลี่ยเท่ากับ 1 แสดงว่ามีประสิทธิภาพการจัดเก็บภาษีอยู่ในระดับปกติหรือระดับที่ยอมรับได้ เมื่อเปรียบเทียบ ระหว่างมูลค่าของภาษีสรรพากร ที่จัดเก็บได้กับผลิตภัถเฑ์มวลรวมรายจังหวัด ระหว่างปี พ.ศ.2541 -2549 พบว่า สามารถจัดเก็บรายได้ภาษีสรรพากรโดยเฉลี่ยเพียง ร้อยละ 1.29 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมรายจังหวัด ซึ่งนับว่าน้อย กว่าการจัดเก็บของกรมสรรพากรทั้งประเทศ ที่สามารถจัดเก็บได้เฉลี่ย ร้อยละ 11.21 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมใน ประเทศ ผลการศึกษาประสิทธิภาพของการบริหารภาษีอากร โดยดูจากผลการจัดเก็บภาษีอากรเฉลี่ยต่อ เจ้าหน้าที่หนึ่งรายพบว่าจัดเก็บภาษีโดยเฉลี่ยได้ 3.469 ล้านบาท เสียค่าใช้จ่ายในการจัดเก็บ 5.920 บาท สำหรับ ภาษีอากรทุกๆ 100 บาท ที่จัดเก็บ และมีต้นทุนจัดเก็บต่อเจ้าหน้าที่ 1 คน โดยเฉลี่ยเท่ากับ 0.189 ล้านบาท ในขณะที่กรมสรรพากร จัดเก็บภาษีโดยเฉลี่ยได้ 32.809 ล้านบาท เสียค่าใช้จ่ายในการจัดเก็บ 0.668 บาท สำหรับภาษีอากรทุกๆ 100 บาท ที่จัดเก็บและมีต้นทุนจัดเก็บต่อเจ้าหน้าที่ 1 คน โดยเฉลี่ยเท่ากับ 0.213 ล้านบาท ผลการศึกษาปัญหาและอุปสรรคการจัดเก็บภาษีสรรพากร พบว่าเจ้าหน้าที่มีน้อยไม่เหมาะสมกับ ปริมาณงาน ผู้เสียภาษีไม่เข้าใจและไม่มีความรู้เรื่องภาษีเท่าที่ควร วัสดุอุปกรณ์มีไม่เพียงพอ ระเบียบ แนวปฏิบัติ ไม่ชัดเจน เข้าใจยาก บทลงโทษไม่เด็ดขาด อำนาจการประเมินไม่เต็มที่