การประเมินคุณภาพภายนอกของสถานศึกษา : จากแนวปฏิบัติที่ดีของประเทศกลุ่มเป้าหมายสู่การปฏิบัติที่มีคุณภาพสูงขึ้น

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เปรียบเทียบแนวปฏิบัติตามมิติที่เกี่ยวข้องกับการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษาของประเทศกลุ่มเป้าหมาย และ 2) เสนอแนวทางการพัฒนาการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษาสู่การปฏิบัติที่มีคุณภาพสูงขึ้น ดำเนินการวิจัย ดังนี้ ระยะที่ 1 ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพแบบพหุกรณีศึกษา โดยศึกษาเอกสารเกี่ยวกับระบบประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษาของประเทศกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ เกาหลีใต้ นิวซีแลนด์ เนเธอร์แลนด์ และมาเลเซีย ได้มาโดยการคัดเลือกแบบเจาะจงจากการเป็นประเทศที่มีระบบการศึกษาและประเมินคุณภาพภายนอกใกล้เคียงกับประเทศไทย และระยะที่ 2 ใช้การสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ 9 คน โดยเลือกแบบเจาะจงตามคุณสมบัติด้านประสบการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษา ผลการวิจัยมี ดังนี้ 1) ผลการเปรียบเทียบแนวปฏิบัติตามมิติที่เกี่ยวข้องกับการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษา พบว่า การปฏิบัติของประเทศกลุ่มเป้าหมายมีทั้งที่สอดคล้องกันและแตกต่าง และมีบางประเด็นที่เหมาะสมและเป็นไปได้ที่จะใช้เป็นแนวทางการพัฒนาคุณภาพของการประเมินคุณภาพภายนอกสถานศึกษาในประเทศไทย 2) แนวทางการพัฒนาคุณภาพการประเมินภายนอก พบว่า (1) ต้องกำหนดนโยบายและแนวปฏิบัติตั้งแต่ระดับกระทรวง (2) กระบวนการประเมินคุณภาพภายนอกควรมี 4 ขั้น ได้แก่ ขั้นเตรียมการประเมิน ขั้นประเมินในพื้นที่ ขั้นติดตามหลังการประเมินที่มีการปฏิบัติแบบพื้นฐาน และแบบปรับเหมาะโดยยึดตามผลการประเมินในพื้นที่ และขั้นสะท้อนผลการปฏิบัติงานของ สมศ. (3) ควรสร้างสมรรถนะการประเมินคุณภาพภายนอกและการใช้ผลการประเมิน และ (4) ควรมีการปฏิบัติที่สืบเนื่องจากการนำผลการประเมินไปใช้ตั้งแต่ระดับกระทรวง