แนวพระราชดำริทางด้านเศรษฐกิจของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) ศึกษาเหตุปัจจัยที่ส่งผลต่อแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว 2) ศึกษาแนวพระราชดำริด้านเศรษฐกิจของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และ 3) ศึกษาผลของแนวพระราชดำริทางเศรษฐกิจของพระองค์ต่อการเปลี่ยนแปลงสังคมในช่วงรัชสมัยของพระองค์ (พ.ศ. 2468-2477) การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเอกสารเชิงประวัติศาสตร์และนำเสนอในรูปแบบวิเคราะห์เชิงพรรณนาผลการศึกษา พบว่า (1) แนวพระราชดำริทางด้านเศรษฐกิจของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เกิดจากเหตุปัจจัยหลายประการ คือ การกล่อมเกลาทางสังคม ได้แก่ พระชาติกำเนิด การศึกษาปัญหาการสืบราชสันตติวงศ์ปัญหาเศรษฐกิจก่อนขึ้นครองราชย์รวมถึงอิทธิพลทางด้านความคิดเรื่องเศรษฐกิจจากที่ปรึกษาด้านการคลังและอภิรัฐมนตรีสภา และปัจจัยที่สำคัญ คือ ความไม่เชี่ยวชาญเรื่องเศรษฐกิจของพระองค์เอง (2) แนวพระราชดำริด้านเศรษฐกิจของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีลักษณะเป็น “อนุรักษ์นิยมแบบก้าวหน้า” คือ ทรงมีพระราชดำริในการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจด้วยนโยบายการเงินการคลังแบบ “อนุรักษ์นิยม” โดยมุ่งรักษาดุลงบประมาณให้สมดุลด้วยมาตรการต่าง ๆ ที่ทำให้รายจ่ายสมดุลกับรายได้นอกจากนี้พระองค์ยังทรงมีแนวพระราชดำริด้านเศรษฐกิจแบบก้าวหน้าด้วยในบางเรื่อง คือ ทรงให้ความสำคัญกับการพัฒนาด้านเทคโนโลยีสมัยใหม่มาช่วยเพิ่มพลังการผลิต ทรงมุ่งหวังให้ระบบเศรษฐกิจของประเทศเป็นระบบที่จะนำมาซึ่งความสุขสมบูรณ์ของประชาชนอย่างแท้จริงดังจะเห็นได้จากพระบรมราชวินิจฉัยไม่เห็นด้วยกับเค้าโครงการเศรษฐกิจของนายปรีดี พนมยงค์ (3) พระราชดำริด้านเศรษฐกิจในลักษณะดังกล่าวส่งผลกระทบต่อสังคมสยามหลายประการ กล่าวคือ การแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจประสบความสำเร็จเป็นอย่างดี สามารถจัดงบประมาณให้สมดุลได้นอกจากนี้การแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจในรัชสมัยของพระองค์ยังเป็นสาเหตุที่นำมาซึ่งความขัดแย้งของผู้ที่เกี่ยวข้องภายในรัฐบาล รวมถึงความเดือดร้อนของข้าราชการกลุ่มต่าง ๆ และประชาชน เป็นสาเหตุข้อหนี่งที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 และเป็นผลทางตรงและทางอ้อมจนทำให้พระองค์ทรงสละราชสมบัติในที่สุด