การส่งเสริมการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าวของเกษตรกร อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพทั่วไป สภาพทางสังคมและเศรษฐกิจ 2) สภาพการผลิตข้าวและการป้องกันและกำจัดศัตรูข้าว 3) ความรู้และการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าว 4) ปัญหาและข้อเสนอแนะการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าว 5) การได้รับและความต้องการรูปแบบและวิธีการส่งเสริมการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าว และ 6) วิเคราะห์แนวทางการส่งเสริมการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าว ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรผู้ผลิตข้าวที่ขึ้นและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกรในอำเภอพระนครศรีอยุธยา ข้าวนาปี ปีการผลิต 2563 จำนวน 584 ครัวเรือน กำหนดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรของทาโร ยามาเน ที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.07 ได้กลุ่มตัวอย่าง จํานวน 151 ครัวเรือน สุ่มตัวอย่างแบบง่าย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุเฉลี่ย 46.25 ปี จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ปวส. แรงงานภาคการเกษตรในครัวเรือนส่วนใหญ่เฉลี่ย 2 คนต่อครัวเรือน ประสบการณ์ในการทําเกษตรเฉลี่ย 19.33 ปี 2) เกษตรกรมีการผลิตข้าว ได้แก่ ข้าวขาว และมีการป้องกันกำจัดศัตรูข้าวโดยภาพรวมในระดับมากที่สุด ร้อยละ 99.3 มีการปฏิบัติที่ถูกต้องในการปิดฝาภาชนะบรรจุสารป้องกันกำจัดศัตรูข้าวให้สนิทเมื่อเลิกใช้เก็บไว้ในที่มิดชิด ห่างจากสถานที่ปรุงอาหาร แหล่งน้ำและต้องใส่กุญแจโรงเก็บทุกครั้ง 3) เกษตรกรมีความรู้เรื่องชีวภัณฑ์โดยภาพรวมในระดับมากที่สุด ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับเชื้อราบิวเวอเรีย ความรู้เกี่ยวกับเชื้อราไตรโคเดอร์มา และความรู้เกี่ยวกับชีวภัณฑ์ ตามลำดับ 4) เกษตรกรมีปัญหาการซื้อหรือจัดหาชีวภัณฑ์ภาพรวมในระดับน้อย ปัญหาการใช้ชีวภัณฑ์ภาพรวมในระดับมาก และมีข้อเสนอแนะให้หน่วยงานต่าง ๆ ควรมีการสนับสนุนชีวภัณฑ์ให้เกษตรกร โดยเฉพาะในช่วงฤดูเพาะปลูกข้าว 5) เกษตรกรได้รับความรู้การใช้ชีวภัณฑ์จัดการศัตรูข้าว โดยรวมอยู่ในระดับมาก และมีความต้องการความรู้เกี่ยวกับอัตราการใช้ชีวภัณฑ์มากที่สุด ผ่านช่องทางการส่งเสริม ได้แก่ สื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ประเภทหอกระจายข่าว และ 6) แนวทางการส่งเสริมการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าว ได้แก่ ให้ความรู้ตามหลักวิชาการในการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าวที่ถูกต้องแก่เกษตรกรและสามารถนำไปปฏิบัติใช้ได้อย่างถูกต้อง ผ่านสื่อแผ่นพับและหอกระจายข่าวเพื่อให้เกษตรกรเกิดการเปลี่ยนแปลงการใช้ชีวภัณฑ์ในการจัดการศัตรูข้าวที่ดียิ่งขึ้น