ระบบทุนนิยมเครือญาติในการเมืองไทย ศึกษาเปรียบเทียบรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจรกับรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาลักษณะความสัมพันธ์บทบาทและอิทธิพล ของระบบทุนนิยมเครือญาติ ในรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร ที่ส่งผลต่อระบบการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม (2) ศึกษาลักษณะความสัมพันธ์ บทบาทและอิทธิพลของระบบทุนนิยมเครือญาติ ในรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ที่ส่งผลต่อระบบการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม (3) เปรียบเทียบระบบทุนนิยมเครือญาติ ในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร กับรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา ประชากรในการทำวิจัยได้แก่ นักวิชาการ นักการเมือง และนักสื่อสารมวลชน ซึ่งคุณลักษณะของกลุ่มตัวอย่างที่ผู้วิจัยคัดเลือกเพื่อทำการสัมภาษณ์เป็นบุคคลที่มีความรู้เรื่องราวต่าง ๆ ในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร และรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ที่ผ่านมาแล้ว เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ แบบสัมภาษณ์ และศึกษาจากเอกสารทั้งชั้นต้นและชั้นรองเป็นหลัก นำข้อมูลที่ได้จากการค้นคว้าและรวบรวมทั้งที่เป็นข้อมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ รวมทั้งข้อมูล จากการสัมภาษณ์นำเสนอในลักษณะเชิงพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า (1) ลักษณะความสัมพันธ์ของระบบทุนนิยมเครือญาติในรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร เป็นความสัมพันธ์แบบญาติจริงและเฉพาะกลุ่มชนชั้นนำทางอำนาจที่เป็นทหารเท่านั้นส่วนรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร มีทั้งเป็นญาติจริงและญาติขยายวงศ์ที่มีจำนวนของกลุ่มมากกว่าความสัมพันธ์จะเป็นในแนวตั้ง โดยในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม นักการเมืองจะเป็นผู้นำเหนือฝ่ายธุรกิจแต่ในสมัย พ.ต.ท. ทักษิณ กสุ่มนักธุรกิจกลับมาเป็นผู้นำเหนือฝ่ายการเมือง โดยกลุ่มทุนเข้ามาดำรงตำแหน่งทางการเมืองโดยตรงไม่ใช่โดยอ้อมดังสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม (2) บทบาทและอิทธิพลของกลุ่มทุนนิยมเครือญาติต่อนโยบายรัฐบาล ในสมัยรัฐบาล จอมพลถนอม ยังมีบทบาทไม่เด่นชัดนักและไม่ได้เข้ามากำหนดนโยบายโดยตรง ชึ่งแตกต่างจากสมัยรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ที่กลุ่มทุนนิยมเครือญาติเข้ามากำหนดนโยบายโดยตรงโดยมีจำนวนมากกว่าและแสดงให้เห็นถึงการเอื้อประโยชน์ให้กับกลุ่มเครือญาติที่เด่นชัดกว่าสมัยจอมพลถนอม (3) ระบบทุนนิยมเครือญาติของทั้งสองรัฐบาลส่งผลต่อระบบ การเมือง เศรษฐกิจ และสังคม คือ ทำให้ระบบการเมืองต้องมีการเปลี่ยนแปลง โดยในรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ มีความรุนแรงกว่าสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม ในทางเศรษฐกิจก่อให้เกิดการผูกขาด และระบบสังคมนำไปสู่การเกิดการบริโภคนิยมและการพึ่งพารัฐ ที่นำไปสู่ปัญหาการคอรัปชั่น