การฟ้องคดีอาญาโดยราษฎรเป็นโจทก์

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวคิดทฤษฎีและหลักการในการให้อำนาจฟ้องคดีอาญาของราษฎร (2) ศึกษาความเป็นมาของการฟ้องคดีโดยราษฎรเป็นโจทก์ ตลอดจนปัญหาและผลกระทบ อันเกิดจากการใช้อำนาจฟ้องคดี (3) เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเกี่ยวกับการฟ้องคดีของราษฎรตามกฎหมายของไทยและกฎหมายต่างประเทศ (4) เพื่อศึกษาถึงแนวทางในการปรับปรุงแก้ไขประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเกี่ยวกับการเปิดโอกาสให้ราษฎรฟ้องคดีโดยไม่มีข้อจำกัด การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพซึ่งได้ทำการศึกษาค้นคว้าข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ เช่น บทความวารสาร วิทยานิพนธ์ ตำรากฎหมาย คำพิพากษาศาลฎีกา และเว็บไซต์ที่เกี่ยวกับการศึกษากฎหมาย ผลการศึกษาพบว่า (1) การดำเนินคดีอาญาสมัยก่อนจะเป็นในลักษณะ “ตาต่อตา ฟันต่อฟัน” เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปเกิดมีแนวคิดว่าการกระทำความผิดบางกรณีไม่ได้เกิดความเสียหายแค่ผู้เสียหายเท่านั้นแต่ยังกระทบต่อความสงบเรียบร้อยของสังคมด้วยจึงเกิดหลักการดำเนินคดีอาญาโดยประชาชน และหลักการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ (2) การดำเนินคดีอาญาต้องพิจารณาตามทฤษฎีเงื่อนไขให้อำนาจดำเนินคดีแบบพิธีก่อนแล้วจึงพิจารณาเงื่อนไขให้อำนาจดำเนินคดีโดยเนื้อหาเป็นลำดับถัดไปหากขาดเงื่อนไขใดไปการฟ้องดำเนินคดีนั้นจะสิ้นสุดลงไปทันที และทฤษฎีผลผูกพันของคำพิพากษา คดีใดเมื่อมีคำพิพากษาถึงที่สุดแล้วถือว่าคดีนั้นเป็นอันยุติลง คู่ความต้องยอมรับและเคารพในความศักดิ์สิทธิ์ของคำพิพากษาของศาล จะรื้อร้องฟ้องใหม่ในเรื่องเดียวกันอีกไม่ได้ แม้แต่ศาลเองจะหยิบยกมาพิจารณาใหม่ไม่ได้เช่นกัน (3) ในต่างประเทศการดำเนินคดีอาญาของราษฎรจะอยู่ในความควบคุมของรัฐ แต่ละประเทศจะไม่ใช้หลักการดำเนินคดีอาญาอย่างใดอย่างหนึ่งเพียงอย่างเดียวแต่ รวมถึงประเทศไทยด้วย (4) ประเทศแอฟริกาใต้และประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีใช้หลักดำเนินคดีโดยรัฐแต่ก็ให้สิทธิผู้เสียหายดำเนินคดีได้แต่ไม่เปิดกว้างและจะมีเงื่อนไขต่าง ๆ มาควบคุม ส่วนประเทศอังกฤษปัจจุบันก็มีหน่วยงานมาควบคุมดูแลการดำเนินคดีอาญาของราษฎร แต่ประเทศไทยให้อิสระราษฎรดำเนินคดีโดยไม่เกี่ยวข้องกับการดำเนินคดีอาญาของรัฐ (5) ควรมีการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาในการให้สิทธิฟ้องคดีอาญาโดยราษฎรเพื่อความสงบเรียบร้อยของสังคม