ปัจจัยส่งเสริมภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย : กรณีศึกษากลุ่มโรงสีข้าวชมรมรักษ์ธรรมชาติในชุมชนท้องถิ่น ตำบลนาโส่ อำเภอกุดชุม จังหวัดยโสธร

Abstract

วัตถุประสงค์ในการวิจัยครั้งนี้ (1) เพื่อศึกษาถึงปัจจัยส่งเสริมภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย (2) เพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการดำเนินงานของภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย (3) เพื่อศึกษาปัญหาและแนวทางแก้ไขกระบวนการดำเนินงานภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย วิธีดำเนินการวิจัย คือ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย การวิจัยเอกสารและกลุ่มตัวอย่างเลือกเฉพาะเจาะจง จำนวน 2 กลุ่มคือ กลุ่มผู้นำชุมชนและกลุ่มตัวแทนสมาชิก รวม 17 คน เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลคือ แบบสัมภาษณ์เจาะลึกแบบมีโครงสร้าง นำข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกมาวิเคราะห์ในเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า (1) ตัวของผู้นำชุมชน มีความเสียสละรับผิดชอบ เป็นที่ยอมรับของคนในและนอกชุมชน ฝ่ายสมาชิกมีส่วนร่วมในการรับผลประโยชน์ ทางด้านองค์กรชุมชน มีการบริหารงานในรูปแบบ คณะกรรมการ ภายในองค์กรมีความยืดหยุ่นสูง เครือข่ายชุมชน มีการเชื่อมโยงประสานงานติดต่อสื่อสาร การมีส่วนร่วมเป็นการพัฒนาประชาธิปไตย จึงพบว่า ปลอดจากรัฐและทุน มีการแสดงออกด้วยความสมัครใจ รู้จักสิทธิตนเอง ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้และมีอำนาจต่อรองสูง (2) ด้านการดำเนินงาน สามารถปฏิบัติตามวัตถุประสงค์ เช่น เพื่อส่งเสริมให้เกษตรกรทำนาโดยไม่ใช้สารเคมีทุกชนิดที่คำนึงถึงคือเรื่องสุขภาพความ ปลอดภัยทั้งผู้ผลิต ผู้บริโภค สิ่งแวดล้อม อนุรักษ์พันธุ์ข้าวและวัฒนธรรมพื้นบ้าน เพื่อเป็นกิจกรรมที่เอื้อให้เกิดการเรียนรู้ในการทำงานหรือการจัดการในธุรกิจชุมชน เพื่อสร้างสวัสดิการให้กับสมาชิกและชุมชน เพื่อแปรรูปข้าวเปลือกให้เป็นข้าวสาร เพื่อจัดจำหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศในระบบแฟร์เทรดและส่งเสริมการรวมกลุ่มของชาวบ้านอันเป็นปัจจัยที่ให้ชุมชนเข้มแข็ง ทั้งสามารถปฏิบัติตามแผนการดำเนินงานในแต่ละปี มีการควบคุมตรวจสอบจากสมาชิกและสำนักงานตรวจบัญชีสหกรณ์เพื่อความเข้มแข็งของกลุ่ม/องค์กร (3) ด้านปัญหาและแนวทางแก้ไข ยังมีบางกลุ่มไม่เข้าใจเรื่องการดำเนินงาน จึงเกิดความไม่พอใจในคณะกรรมการบริหาร อาจเป็นเพราะขาดการประสานงานที่ต่อเนื่อง ไม่มีการประชุมทุกเดือน สมาชิกไม่กล้าแสดงความคิดเห็น แต่เข้ามา เพราะต้องการรับรู้หรือได้รับหนังสือแจ้งจากทางกลุ่มหรือเข้าร่วมประชุมเพราะต้องการเบี้ยเลี้ยงเท่านั้น ด้านการแก้ไขคือ ต้องหมั่นประชุมกันเนืองนิตย์เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ควรสร้างจิตสำนึกรักชุมชนเอาใจใส่ดูแลรับผิดชอบงานร่วมกัน แต่ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นนั้นปรึกษาหารือกันได้ในเวทีประชาคมคำสำคัญ ปัจจัยส่งเสริม ภาคประชาสังคม การพัฒนาประชาธิปไตย กลุ่มโรงสีข้าวชมรมรักษ์ธรรมชาติ