ความเชื่อเรื่องผีในพิธีกรรมไทยทรงดำ : กรณีศึกษาอำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ประวัติความเป็นมาและความเชื่อเรื่องผีของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี (2) ความเชื่อเรื่องผีและการเปลี่ยนแปลงความเชื่อในพิธีกรรมต่าง ๆ ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี (3) การสืบทอดและการถ่ายทอดความเชื่อเรื่องผีในพิธีกรรมต่างๆ ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรีวิธีการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ประกอบพิธีกรรม จำนวน 8 คน ผู้รู้ผู้ อาวุโสจำนวน 16 คน ผู้นำชุมชน จำนวน 4 คน ผู้เข้าร่วมพิธีกรรม จำนวน 12 คน รวมทั้งสิ้น จำนวน 40 คน เครื่องมือการวิจัยได้แก่ แบบสัมภาษณ์เจาะลึก แบบสำรวจชุมชนและแบบสังเกต การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เชิงพรรณนาผลการวิจัยพบว่า (1) ประวัติความเป็นมาของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ เป็นกลุ่มซึ่งอพยพมาจากเมืองแถง หรือเดียนเบียนฟูประเทศเวียดนาม โดยอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในอำเภอดำเนินสะดวก ตำบลดอนคลัง ตำบลบัวงาม เมื่อ พ.ศ.2438 โดยเพียหุนเป็นหัวหน้า (2) ความเชื่อเรื่องผีในพิธีกรรมต่างๆ ของไทยทรงดำ ประกอบด้วย พิธีกรรมการเกิด พิธีกรรมการแต่งงาน พิธีกรรมการขึ้นบ้านใหม่ พิธีกรรมการรักษาโรคได้แก่ พิธีกรรมการแปลงขวัญ พิธีกรรมเสนตัวหรือเสนผีขึ้นเสื้อ พิธีกรรมเสนกวัดไกว้หรือกวัดกว้าย พิธีกรรมเสนแกเคราะห์ พิธีกรรมเสนเต็งหรือเสนน้อยจ้อย พิธีกรรมการตาย ได้แก่ การอาบน้ำศพ การตั้งศพ การเก็บศพ การเผาศพ การไว้ทุกข์ พิธีกรรมเอาผีขึ้นเรือน พิธีกรรมการเสนเรือน และพิธีกรรม ปาดต๊ง (3) การสืบทอด การถ่ายทอด ความเชื่อเรื่องผีในพิธีกรรมต่าง ๆ ของไทยทรงดำ โดยจะถ่ายทอดให้ลูกชายในสายโลหิตเป็นการถ่ายทอดจากครอบครัว ผู้อายุสูงกว่า อาวุโสกว่า เป็นผู้ทำให้ดูก่อน ผู้สืบทอดจะสังเกตนำมาปฏิบัติ และผู้ถ่ายทอดจะมอบหน้าที่ให้ การเปลี่ยนแปลงพิธีกรรมต่างๆ ได้แก่ พิธีกรรมการเกิด พิธีกรรมการแต่งงาน พิธีกรรมการขึ้นบ้านใหม่ และพิธีกรรมการรักษาโรคได้แก่ พิธีกรรมการเสนกวัดไกว้หรือกวัดกว้าย ส่วนสาเหตุการเปลี่ยนแปลง เกิดจากความเจริญด้านโครงสร้างพื้นฐาน ด้านการแพทย์ ด้านเทคโนโลยีสื่อสาร การผสมผสานระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์และพุทธศาสนา