"ยิ้มสยาม"ในมุมมองของชาวต่างชาติในไทย

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาที่มาและพัฒนาการของยิ้มสยาม (2) วิเคราะห์ความหมายและความสำคัญของ “ยิ้มสยาม” ในมุมมองของชาวต่างชาติในประเทศไทย วิธีการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างจำนวนทั้งหมด 85 คน ประกอบด้วยชาวต่างชาติที่ทำงานในแวดวงการศึกษาจำนวน 4 คน วงการธุรกิจจำนวน 4 คน วงการสื่อมวลชน จำนวน 4 คน วงการทูต จำนวน 4 คน และวงการศิลปวัฒนธรรม จำนวน 4 คน และชาวต่างชาติในย่านถนนข้าวสาร จำนวน 15 คน ตลาดนัดสวนจตุจักรจำนวน 16 คน สยามสแควร์จำนวน 14 คน และสีลม จำนวน 16 คน และใช้เทคนิค สโนว์บอลในการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างคนไทย ประกอบด้วยผู้ที่มีความรู้ทางด้านศิลปวัฒนธรรม จำนวน 4 คน เครื่องมือการวิจัยได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้างการวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เชิงพรรณนาผลการวิจัยพบวาที่มาของยิ้มสยามในช่วงแรกไม่สามารถแยกออกมาเฉพาะเป็นคำว่า “ยิ้มสยาม” ดังเช่นปัจจุบัน หากแต่สามารถตีความในลักษณะอาการต่างๆ ที่คนไทยเป็นมิตรกับทุกชาติภาษาที่เข้ามาอยู่ ในประเทศไทยดังปรากฏในเอกสารของชาวต่างชาติตั้งแต่สมัยอยุธยาหมายถึงการต้อนรับที่มีรอยยิ้มอยู่ด้วยส่วนพัฒนาการของยิ้มสยามหรือรอยยิ้มของคนไทยแบ่งได้เป็น 4 ระยะคือ ระยะที่ 1 ยิ้มสยามในบทบาทของการต้อนรับแสดงอัธยาศัยไมตรีของคนไทย ระยะที่ 2 ยิมสยามในบทบาทของการประชาสัมพันธ์ประเทศไทยและการท่องเที่ยว ระยะที่ 3 ยิ้มสยามในบทบาทที่เป็นเอกลักษณ์ของคนไทย เป็นสัญลักษณ์แห่งไมตรีและความสุขสงบในสังคม และระยะที่ 4 ยิ้มสยามในปัจจุบันมีบทบาทเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมการท่องเที่ยว ความหมายของยิ้มสยามในมุมมองของคนไทยเห็นว่าเป็นรอยยิ้มที่แสดงถึงมิตรไมตรี ความจริงใจและการต้อนรับขับสู้ความหมายของยิ้มสยามในมุมมองของชาวต่างชาติคือเป็นรอยยิมที่มีรูปแบบที่แสดงถึงความสุข เช่น ยิ้มสดใสร่าเริง เป็นมิตร เปิดเผย จริงใจ ต้อนรับขับสู้ อย่างไรก็ตามในบางครั้งบางคนก็มีลักษณะการแสดงออกทางอารมณ์ที่ไม่ตรงกับสีหน้า เช่น การแสดงออกที่เกินจริง การแสร้งทำ และการสะกดใจหรือการปกปิด ทั้งนี้มีปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการแสดงออกถึงรอยยิ้มคือ วัฒนธรรมและลักษณะเฉพาะ ความสำคัญของยิ้มสยามในมุมมองของชาวต่างชาติมี 3 ด้าน คือ ด้านเศรษฐกิจยิมสยามเป็นเครื่องมือในการดึงดูดนักท่องเที่ยว ด้านสังคมยิ้มสยามสะท้อนให้เห็นถึงการปฏิสัมพันธ์ในสังคมไทย ด้านวัฒนธรรมชาวต่างชาติเห็นว่ายิ้มสยามเป็นสัญลักษณ์และจิตวิญญาณของคนไทย ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่ายิ้มสยามยังคงเป็นสื่อในการสร้างตัวตนที่เป็นเอกลักษณ์ของคนไทยในสายตาชาวต่างชาติได้อยู่เสมอ