แนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี ของเกษตรกรในอำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก

Abstract

การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ข้อมูลส่วนบุคคล สภาพพื้นฐานทางสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) สภาพและปัญหาการผลิตข้าวของเกษตรกร 3) แหล่งความรู้และการปฏิบัติของเกษตรกรในการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี 4) ความต้องการของเกษตรกรเกี่ยวกับการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี และ 5) แนวทางในการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบสำรวจ ประชากรที่ใช้ในการศึกษา คือ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวอำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลกที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรของกรมส่งเสริมการเกษตร ปีการเพาะปลูก 2566/67 จำนวน 10,653 ราย ได้กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 200 ราย โดยใช้สูตรคำนวณของ ทาโร่ยามาเน ระดับความคลาดเคลื่อนที่ 0.07 สุ่มตัวอย่างแบบง่าย รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบน มาตรฐาน และการจัดลำดับ นอกจากนี้ ก็มีการวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค ผลการวิจัย พบว่า 1) เกษตรกรอายุเฉลี่ย 48.96 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา ประกอบอาชีพทำนาเป็นอาชีพหลัก อาชีพรับจ้างทั่วไปเป็นอาชีพรอง จำนวนแรงงานภาคการเกษตรเฉลี่ย 2 คน พื้นที่ปลูกข้าวเฉลี่ย 29.03 ไร่ 2) พื้นที่ปลูกข้าวเป็นพื้นที่ราบลุ่ม ดินเหนียว ใช้น้ำจากบ่อบาดาล ปลูกแบบหว่านน้ำตม ใช้ปุ๋ยเคมี ซื้อเมล็ดพันธุ์จากร้านค้า มีการใช้สารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืช จำหน่ายผลผลิตข้าวผ่านพ่อค้าคนกลาง และปริมาณผลผลิตข้าวเฉลี่ย 754.60 กิโลกรัมต่อไร่ มีปัญหาการผลิตข้าวในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง โดยอยู่ในระดับมาก ได้แก่ แหล่งน้ำ และเมล็ดพันธุ์ 3) ภาพรวมเกษตรกรส่วนใหญ่ไม่เคยได้รับความรู้ในการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี จากสื่อต่าง ๆ เกษตรกรบางส่วนปฏิบัติตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี เป็นประจำเกือบทุกประเด็น ได้แก่ แหล่งน้ำ พื้นที่ปลูก การใช้วัตถุอันตรายทางการเกษตร การจัดการคุณภาพในกระบวนการผลิต การเก็บเกี่ยวและการปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว การขนย้าย การเก็บรักษา และการรวบรวมผลผลิต 4) เกษตรกรมีความต้องการอยู่ในระดับมากด้านความรู้เกี่ยวกับแหล่งน้ำ การจัดการ คุณภาพในกระบวนการผลิต พื้นที่ปลูก และการใช้วัตถุอันตรายทางการเกษตร ส่วนวิธีการส่งเสริมการเกษตร ความต้องการภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง 5) แนวทางการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี ได้แก่ การลดต้นทุนการผลิตโดยการจดบันทึกข้อมูลทุกขั้นตอน การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี วิธีการทำนาแบบเปียกสลับแห้ง การจัดการศัตรพืชแบบผสมผสาน และการพัฒนาบทบาททายาทเกษตรกร