แนวทางการส่งเสริมการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อยของสมาชิกแปลงใหญ่ ในอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ข้อมูลพื้นฐานส่วนบุคคล สภาพทางสังคมและเศรษฐกิจของสมาชิกแปลงใหญ่อ้อย 2) สภาพและปัญหาการผลิตอ้อย 3) ความรู้เกี่ยวกับผลกระทบจากการเผาอ้อย 4) การได้รับการส่งเสริมจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อย 5) ปัญหาและข้อเสนอของสมาชิกแปลงใหญ่เกี่ยวกับการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อย และ 6) แนวทางการส่งเสริมการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรที่เป็นสมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่อ้อยในอำเภอศรีสัชนาลัย จำนวน 280 ราย กำหนดขนาดของกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรของทาโร ยามาเน ความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่าง 165 ราย ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา และการวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค ผลการวิจัยพบว่า1) สมาชิกแปลงใหญ่อายุเฉลี่ย 54.18 ปี จบประถมศึกษา สมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 3.86 คน แรงงานภาคการเกษตรภายในครัวเรือนเฉลี่ย 2.53 คน พื้นที่การเกษตรเฉลี่ย 54.70 ไร่ พื้นที่ปลูกอ้อยเฉลี่ย 40.84 ไร่ รายได้ภาคการเกษตรเฉลี่ย 648,525.82 บาท/ปี รายได้จากการจำหน่ายอ้อยเฉลี่ย 521,672.48 บาท/ปี รายได้นอกภาคการเกษตรเฉลี่ย 203,211.65 บาท/ปี ประสบการณ์ปลูกอ้อยเฉลี่ย 12.39 ปี 2) ระยะเวลาการไว้ตออ้อยเฉลี่ย 2.42 ปี แหล่งท่อนพันธุ์มาจากแปลงตนเอง เฉลี่ย 1,244.85 กก./ไร่ พื้นที่ปลูกอ้อยเป็นพื้นที่ราบลุ่ม เนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ปรับปรุงดินโดยการไถสับใบอ้อย ใช้สารเคมีกำจัดวัชพืชในแปลงอ้อย ต้นทุนการผลิตอ้อยเฉลี่ย 341,000 บาท/ปี รายจ่ายภาคการเกษตรอื่น ๆ เฉลี่ย 106,377.78 บาท/ปี ผลผลิตอ้อยที่ได้รับเฉลี่ย 9.36 ตัน/ไร่ ราคาเฉลี่ย 1,407.10 บาท/ตัน ปัญหาในการผลิตอ้อยอยู่ในระดับมาก ได้แก่ การขาดแคลนแหล่งน้ำ และราคาปุ๋ยและสารเคมี ส่วนปัญหาอื่น ๆ อยู่ในระดับปานกลาง 3 ) สมาชิกแปลงใหญ่มีความรู้เกี่ยวกับผลกระทบจากการเผาอ้อยเป็นอย่างดีเกือบทุกประเด็น 4) การได้รับการส่งเสริมจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อยอยู่ในระดับน้อยจากทุกแห่งเกือบทุกประเด็น 5) ภาพรวมของปัญหาการจัดการใบอ้อยอยู่ในระดับปานกลาง โดยอยู่ในระดับมาก ได้แก่ การขาดเงินทุนในการจัดการใบอ้อย และการขาดแคลนเครื่องจักรการเกษตรที่ใช้ในการจัดการ ภาพรวมความคิดเห็นของสมาชิกเห็นด้วยอยู่ในระดับมากเกือบทุกประเด็น 6) แนวทางการส่งเสริมการจัดการลดผลกระทบจากการเผาอ้อย ได้แก่ ส่งเสริมให้สมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่ใช้เครื่องจักรกลการเกษตรในรูปแบบกลุ่ม เพื่อเพิ่มการเข้าถึงเครื่องจักรกลทางการเกษตรที่มีราคาสูง และลดการเผาใบอ้อยก่อนการเก็บเกี่ยวที่มีสาเหตุมาจากการขาดแคลนแรงงานในการเก็บเกี่ยว ส่งเสริมให้มีการจัดทำแปลงเรียนรู้เกี่ยวกับการจัดการใบอ้อยปลอดการเผาในพื้นที่ เพื่อให้สมาชิกกลุ่มอื่น ๆ ศึกษา เรียนรู้ เพื่อให้เกิดแรงบันดาลใจและนำไปปรับใช้ในแปลงตนเอง