การส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกรในตำบลโคกจาน อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพพื้นฐานสังคมและเศรษฐกิจ 2) สภาพการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว 3) ความต้องการการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว 4) ปัญหาและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกร การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรที่เป็นสมาชิกแปลงใหญ่ข้าวในตำบลโคกจาน อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปี 2565/66 จำนวน 226 ราย โดยคำนวณ จากสูตร ทาโร ยามาเน ที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง 145 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การแจกแจงความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการจัดอันดับ ผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุเฉลี่ย 55.10 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา มีสมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 3.93 คน มีประสบการณ์ในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเฉลี่ย 27.04 ปี ได้รับการฝึกอบรมเกี่ยวกับการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเฉลี่ย 3.99 ครั้ง เกษตรกรส่วนใหญ่ได้รับการฝึกอบรมจากกรมการข้าว มีจำนวนแรงงานภาคการเกษตรในครัวเรือนเฉลี่ย 2.89 คน มีพื้นที่ปลูกข้าวเฉลี่ย 18.90 ไร่ ต้นทุนการทำนาต่อไร่เฉลี่ย 3,025.21 บาท มีรายได้เฉลี่ยจากการทำนาต่อไร่เฉลี่ย 8,168.93 บาท เกษตรกรส่วนใหญ่มีแหล่งเงินทุนของตนเอง เกษตรกรมีหนี้สินเฉลี่ย 15,041.38 บาท 2) เกษตรกรมีพื้นที่แปลงผลิตเมล็ดพันธุ์เฉลี่ย 12.32 ไร่ ลักษณะดินเป็นดินร่วนปนทราย มีการไถเตรียมดินเฉลี่ย 2.31 ครั้ง อาศัยน้ำฝน ปลูกข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 มีแหล่งที่มาของเมล็ดพันธุ์ข้าวจากกรมการข้าว ทำนาโดยวิธีการหยอด ใช้เมล็ดพันธุ์เฉลี่ย 10.08 กิโลกรัม/ไร่ เกษตรกร ใส่ปุ๋ยจำนวน 2 ครั้ง ใช้ปุ๋ยสูตร 46-0-0 ใช้สารเคมีในการป้องกันกำจัดวัชพืช ใช้วิธีผสมผสาน ในการป้องกันกำจัดโรค แมลง และศัตรูข้าว เกษตรกรมีการตัดข้าวพันธุ์ปน มีการระบายน้ำก่อนเก็บเกี่ยว เก็บเกี่วโดยใช้รถนวด มีผลผลิตเฉลี่ย 440.62 กิโลกรัม/ไร่ จำหน่ายผลผลิตที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าว มีรายได้จากการจำหน่ายผลผลิตเฉลี่ย 16.81 บาท/กิโลกรัม 3) เกษตรกรมีความต้องการการส่งสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในระดับมากที่สุด ได้แก่ด้านการสนับสนุน ต้องการมีตลาดรับซื้อที่แน่นอน การสนับสนุนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องด้านปัจจัยการผลิต ปุ๋ยและ สารเคมี 4) เกษตรกรมีปัญหาระดับมาก ในด้านการสนับสนุน ได้แก่ ปัจจัยการผลิตไม่เพียงพอ ช่องทางการจำหน่ายมีจำกัด การส่งเสริมและสนับสนุนด้านเทคโนโลยีการผลิตไม่ต่อเนื่อง เกษตรกรมีข้อเสนอแนะ คือ ด้านการสนับสนุน โดยการส่งเสริมการทำแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ดีในชุมชน