ปัจจัยที่มีผลต่อการปฏิบัติตามการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีด้านพืชผักของเกษตรกร อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพทั่วไปและสภาพการผลิตผัก 2) ความสำคัญและการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี 3) ปัญหาและข้อเสนอแนะการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี 4) การได้รับและความต้องการการส่งเสริมการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี และ 5) ปัจจัยและแนวทางการส่งเสริมการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีของเกษตรกร ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรผู้ปลูกผักในอำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิ ที่ขึ้นทะเบียนกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปี พ.ศ. 2566 จำนวน 414 ราย กำหนดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรของ ทาโร ยามาเน่ ที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 204 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย ใช้แบบสัมภาษณ์ในการเก็บรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา การทดสอบค่าที การวิเคราะห์ความถดถอยพหุคูณ และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า 1) เกษตรกรส่วนใหญ่ ร้อยละ 52.5 เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 55.12 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา เกษตรกรร้อยละ 48.0 ปลูกพริก รองลงมาคือ หน่อไม้ฝรั่ง มะเขือ ข้าวโพด และตะไคร้ ส่วนใหญ่ปลูกผักตามความต้องการของตลาด ไม่ใช้วัสดุปรับปรุงบำรุงดินก่อนปลูกผัก ศัตรูผักในแปลงพบโรคพืชและแมลงศัตรูพืช โดยร้อยละ 88.7 ใช้สารเคมีในการป้องกันหรือกำจัด รองลงมาใช้ชีวภัณฑ์ 2) เกษตรกรมีระดับการให้ความสำคัญในระดับมากที่สุดเกือบทุกประเด็น ยกเว้นด้านการบันทึกข้อมูลและการตามสอบ และเกษตรกรมีระดับการปฏิบัติในระดับมากที่สุดเกือบทุกประเด็น ยกเว้นด้านวัตถุอันตรายทางการเกษตร และด้านการบันทึกข้อมูลและการตามสอบ 3) เกษตรกรมีปัญหาในประเด็นด้านแหล่งน้ำ พื้นที่ปลูก และการบันทึกข้อมูลและการตามสอบในระดับน้อย แต่เมื่อพิจารณาในประเด็นย่อย พบว่า มีปัญหาการขาดแคลนแหล่งน้ำอยู่ในระดับมาก และมีปัญหาด้านดินเสื่อมคุณภาพ มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำในระดับปานกลาง 4) เกษตรกรได้รับการส่งเสริมโดยภาพรวมอยู่ในระดับน้อย แต่มีความต้องการได้รับการส่งเสริมใน 2 ประเด็น อยู่ในระดับมาก คือ ด้านความรู้ และด้านสื่อบุคคลในการส่งเสริม 5) ปัจจัยด้านจำนวนแรงงานนอกครัวเรือนมีผลต่อการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีของเกษตรกรในเชิงบวก คือ เมื่อจำนวนแรงงานนอกครัวเรือนเพิ่มขึ้น มีผลให้การปฏิบัติตามการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นด้วย ส่วนปัจจัยด้านประสบการณ์ในการปลูกผักมีผลในเชิงลบ คือ เมื่อเกษตรกรมีประสบการณ์ในการปลูกผักเพิ่มขึ้น มีผลให้การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีจะมีแนวโน้มลดลง และแนวทางการส่งเสริม คือ ส่งเสริมการผลิตผักตามการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี โดยพิจารณาจากความต้องการของเกษตรกรและส่งเสริมผ่านช่องทางที่เหมาะสม ได้แก่ การใช้สื่อบุคคล สื่อสิ่งพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ การลงพื้นที่เยี่ยมเยียน และศึกษาดูงานจากแปลงต้นแบบ