การผลิตข้าวและการจัดการตอซังข้าวของเกษตรกรในเขตใช้น้ำชลประทาน อำเภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณุโลก

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) สภาพทางสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกร (2) การผลิตข้าวของเกษตรกร (3) เจตคติในการจัดการตอซังข้าวของเกษตรกร (4) วิธีการปฏิบัติในการจัดการตอซังข้าวของเกษตรกร (5) ปัญหาและแนวทางในการส่งเสริมและพัฒนาการผลิตข้าวและการจัดการตอซังข้าวของเกษตรกร ผลการวิจัยพบว่า (1) เกษตรกรมากกว่ากึ่งหนึ่ง เป็นเพศชาย อายุเฉลี่ย 52.43 ปี ส่วนใหญ๋จบการศึกษาระดับประถมศึกษา สมาชิกครัวเรือนเฉลี่ย 3.69 คน แรงงานครัวเรือนเฉลี่ย 1.95 คน พื้นที่ถือครองเพื่อการทำนาเฉลี่ย 17.67 ไร่ รายได้จากการทานาเฉลี่ย 220,748.73 บาท (2) เกษตรกรมีการปลูกข้าวทั้งฤดูนาปีและฤดูนาปรัง ส่วนใหญ่ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่ได้มาจากพ่อค้า ใช้วิธีการปลูกข้าวแบบนาหว่านมากที่สุด ใช้เมล็ดพันธุ์เฉลี่ยต่อไร่ 22.31 กิโลกรัม ผลผลิตที่ได้เฉลี่ย 769.36 กิโลกรัมต่อไร่ ราคาผลผลิตเฉลี่ยกิโลกรัมละ 9.76 บาท ต้นทุนการผลิตเฉลี่ย 3,800.78 บาทต่อไร่ (3) เจตคติของเกษตรกรต่อการจัดการตอซังข้าวอยู่ในระดับเห็นด้วยมากที่สุดในการไถกลบและหมักตอซังข้าว เป็นการปรับปรุงโครงสร้างดินให้ดีขึ้น ทำให้ลดการใช้ปุ๋ยเคมี รองลงมาคือ ตอซังข้าวสามารถนาไปจัดการให้เกิดประโยชน์ได้ การเผาตอซังข้าว ก่อให้เกิดปัญหามลภาวะจากหมอกควันและภาวะโลกร้อน (4) การจัดการตอซังข้าวของเกษตรกรจะทำการไถกลบหลังจากการเก็บเกี่ยวผลผลิต และทำการเผาทันทีหลังการเก็บเกี่ยว หากมีการเลี้ยงสัตว์จาพวก โค กระบือ จะนำมาใช้เป็นอาหารสัตว์ และอัดก้อนเพื่อจำหน่ายหรือเก็บไว้ใช้ประโยชน์ นอกจากนั้น ยังมีการนำมาหมักเพื่อทำปุ๋ยหมัก และใช้เป็นวัสดุคลุมดินสำหรับการเพาะปลูก (5) ปัญหาการจัดการตอซังข้าว ขาดการรวมกลุ่มของเกษตรกรและการบูรณาการการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ขาดวัสดุอุปกรณ์และเครื่องจักรกล มีข้อเสนอแนะหน่วยงานราชการควรให้ความรู้ และสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ เครื่องจักรกลในการจัดการตอซังข้าวที่ต่อเนื่อง