ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการยอมรับการใช้ชีวภัณฑ์เพื่อลดการใช้สารเคมีของเกษตรกรอำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ปัจจัยทางสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) ความรู้และระดับความรู้ที่ได้รับจากแหล่งความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์เพื่อลดการใช้สารเคมีของเกษตรกร 3) การยอมรับและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการยอมรับการใช้ชีวภัณฑ์เพื่อลดการใช้สารเคมีของเกษตรกร 4) ปัญหาและความต้องการของเกษตรกรเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์เพื่อลดการใช้สารเคมี ประชากรที่ศึกษาในการวิจัย คือ เกษตรกรในพื้นที่อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ที่เข้าร่วมโครงการเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ในปี 2562-2563 จำนวน 180 ราย กำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตรของ ทาโร่ ยามาเน่ ที่ความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้จำนวน 125 ราย ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่ายโดยการจับสลากตามรายชื่อเกษตรกรตามสัดส่วน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้สถิติพรรณนา และวิเคราะห์ถดถอยพหุ ผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรร้อยละ 60.07 เป็นเพศชาย มีอายุเฉลี่ย 59.94 ปี ส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับประถมศึกษา เป็นสมาชิกสถาบันเกษตรกร มีประสบการณ์ในการเกษตรเฉลี่ย 29.58 ปี มีแรงงานภายในครัวเรือน เฉลี่ย 1.84 คน รายได้รวมในภาคการเกษตรต่อปี เฉลี่ย 176,790.80 บาท มีขนาดพื้นที่ทำการเกษตรเฉลี่ย 12.58 ไร่ ส่วนใหญ่ปลูกข้าว 2) เกษตรกรมีความรู้เกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ในระดับมากที่สุด ได้รับความรู้จากสื่อแบบกลุ่มในระดับมาก จากสื่อบุคคลในระดับปานกลาง และจากสื่อมวลชนในระดับน้อย 3) เกษตรกรมีการยอมรับในเชิงความคิดเห็นด้านการผลิตและการใช้ชีวภัณฑ์ในระดับมากที่สุด และส่วนใหญ่ยอมรับนำไปปฏิบัติ ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการยอมรับเชิงความคิดเห็น (1) ด้านการผลิต ได้แก่ การเป็นสมาชิกกลุ่ม ความรู้เกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ การฝึกอบรม มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก และปัญหาเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ มีความสัมพันธ์ในเชิงลบ ที่ระดับนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ 0.01 ส่วน อายุ มีความสัมพันธ์ในเชิงลบ ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 (2) ด้านการใช้ชีวภัณฑ์ ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ส่วนปัญหาเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ มีความสัมพันธ์ในเชิงลบ ที่ระดับนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ 0.01 สำหรับปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการยอมรับเชิงปฏิบัติ (1) ด้านการผลิต ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ และการฝึกอบรม มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก ที่ระดับนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ 0.01 ส่วนปัญหาเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ มีความสัมพันธ์ในเชิงลบ ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 (2) ด้านการใช้ชีวภัณฑ์ ได้แก่ การฝึกอบรม และประสบการณ์ในการเกษตร มีความสัมพันธ์ในเชิงบวก ที่ระดับนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ 0.01 และ ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ตามลำดับ ส่วน อายุ และปัญหาเกี่ยวกับการใช้ชีวภัณฑ์ มีความสัมพันธ์ในเชิงลบ ระดับนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ 0.01 และ ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ตามลำดับ 4) เกษตรกรมีปัญหามากที่สุด คือ ชีวภัณฑ์ที่เจริญพร้อมใช้แล้ว มีอายุการเก็บรักษาสั้น และเกษตรกรมีความต้องการเกี่ยวกับการใช้สารชีวภัณฑ์มากที่สุด คือ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรสนับสนุนหัวเชื้อชีวภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง หรือจัดให้มีแหล่งจำหน่ายที่หาซื้อได้ง่าย