การเปลี่ยนแปลงในด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับข้าวของชาวนาจังหวัดนครนายก : กรณีศึกษาตำบลหนองแสง อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) สภาพปัจจุบันด้านกายภาพเศรษฐกิจ สังคมและวิถีชีวิตของชาวนาตำบลหนองแสง อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก (2) การเปลี่ยนแปลงในด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับข้าวของชาวนา ตำบลหนองแสง อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก วิธีการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้รู้ ปราชญ์ชาวบ้าน 1 คน ชาวนา 9 คน ผู้นำชุมขน 5 คน รวมทั้งสิ้น 15 คน โดยใช้วิธีการศึกษาจากเอกสารการสัมภาษณ์และการสังเกตแลัวอธิบายวิจัยในลักษณะ พรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า (1) สภาพของตำบลหนองแสงในด้านเศรษฐกิจชาวนาส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนาไม่มีที่ดินเป็นของตนเอง ต้องเช่าที่ดินเพื่อทำไร่นา ในการทำนาปีและนาปรังอาศัยแรงงานคนและแรงงานเครื่องจักรเป็นการทำนาด้วยวิธีหว่านนั้าตม ต้องจ้างแรงงานทุกขั้นตอน นอกจากนึ้ยังทำสวน เลี้ยงสัตว์และรับจ้างทั่วไปชาวนาส่วนใหญ่มีหนี้สิน เนึ่องจากมีค่าใช้จ่ายในการจ้างแรงงาน ค่าปุ๋ย และค่าสารเคมีกำจัดวัชพืชและศัตรูพืชเดิมชาวนามีการแลกเปลี่ยนสิ่งของที่จำเป็นกับข้าวเปลือกแทนเงิน ปัจจุบันชาวนานิยมซื้อข้าวมารับประทานในครัวเรือน เนี่องจากข้าวที่ปลูกเป็นข้าวเกรดต่ำชาวนาจึงขายข้าวทั้งหมด และซื้อข้าวที่มีคุณภาพสูงกว่ามาบริโภค ลักษณะครอบครัวส่วนใหญ่เป็นครอบครัวเดี่ยว การศึกษาของชาวนาส่วนใหญ่อ่านออกเขียนได้ ส่วนบุตรหลานชาวนาเมื่อจบการศึกษาภาคบังคับแล้วส่วนใหญ่จะศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น วิถีชีวิตชาวนาจะผูกพันอยู่กับพิธีกรรมการทำเกษตรกรรมที่เคยปฏิบัติกันมา (2) การเปลี่ยนแปลงในด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับข้าวของชาวนา พบว่าเดิมมีการประกอบพิธีสู่ขวัญควาย พิธีทำบุญลาน พิธีแห่นางแมว พีธีสู่ขวัญข้าว พิธีบุญบั้งไฟและพิธีทำบุญกลางบ้านแต่ปัจจุบันบางพิธีกรรมได้เลึอนหายไปเนื่องจากชาวนามีการนำเครื่องจักรและเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้ในการทำนา การปฏิวัติเขียว การศึกษา การย้ายถิ่นฐาน สาธารณูปโภคพื้นฐาน การยอมรับเทคโนโลยีใหม่ ๆ คนรุ่นใหม่ไม่ได้รับการถ่ายทอดการทำนา ต้องเช่าที่ดินในการทำนา อาศัยแหล่งน้ำจากระบบชลประทานมากขึ้น เปลี่ยนจากแรงงานภายในครอบครัวหรึอเพื่อนบัานมาเป็นการจ้างแรงงาน แหล่งเงินทุนมาจากการกู้ยืมเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์และเงินกู้นอกระบบ นำปุ๋ยวิทยาศาสตร์มาใชัเกือบทั้งหมด นำสารเคมีมาใช้ในการปราบศัตรูพืชและวัชพืช ได้รับเมล็ดพันธุ์ข้าวจากเกษตรอำเภอ เปลี่ยนเครึ่องมือในการทำนาจากแรงงานสัตว์มาเป็นเครึ่องจักรและเทคโนโลยีสมัยใหม่ จึงทำให้กระบวนการผลิตและการ แลกเปลี่ยนผลผลิตในการทำนาสะดวกรวดเร็วขึ้น ส่วนแนวโน้มในการประกอบอาชีพทำนาของคนรุ่นใหม่ ไม่ต้องการประกอบอาชีพทำนาสืบทอดจากบรรพบุรุษเพราะต้องการประกอบอาชีพตามที่ตนได้ศึกษามาผลจากการเปลี่ยนแปลงความเชึ่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับข้าว ในบัจจุบันของชาวนาตำบลหนองแสงคงเหลือเพียงแต่พิธีสู่ขวัญข้าว พิธีทำบุญกลางบ้าน และประเพณีบุญบั้งไฟเท่านั้น