ความต้องการการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกรในศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวแพร่

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพส่วนบุคคล สภาพสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) สภาพการปฏิบัติในการผลิตและสิ่งจูงใจในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกร 3) ความรู้แหล่งความรู้ด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวและการได้รับการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกร 4) ความต้องการการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของเกษตรกร 5) ปัญหาและข้อเสนอแนะในการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว ประชากรที่ใช้ในการศึกษา คือ เกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวกับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวแพร่ในฤดูฝนปี 2564 จำนวน 433 ราย กำหนดขนาดตัวอย่างโดยใช้สูตรของ ทาโร ยามาเน ที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 208 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสัมภาษณ์ สถิติที่ใช้ คือ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าสูงสุด ค่าต่ำสุด ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย พบว่า 1) เกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวร้อยละ 58.2 เป็นเพศชาย มีอายุเฉลี่ย 53.65 ปี มีประสบการณ์ในการจัดทำแปลงขยายพันธุ์เฉลี่ย 7.43 ปี มีพื้นที่จัดทำแปลงขยายพันธุ์เฉลี่ย 11.24ไร่ ผลผลิตต่อไร่เฉลี่ย 600.05 กิโลกรัม รายได้ต่อไร่เฉลี่ย 8,312.43 บาท มีต้นทุนการผลิตต่อไร่เฉลี่ย 5,097.05 บาท 2) เกษตรกร ร้อยละ 98.1 มีการปฏิบัติในขั้นตอนการจัดทำแปลงขยายพันธุ์อยู่ในระดับมากที่สุด ในประเด็น การแช่เมล็ดพันธุ์ และบ่มเมล็ดพันธุ์ให้ข้าวแตกตาตุ่มก่อนนำไปเพาะ การสำรวจแปลงนา เพื่อพยากรณ์การระบาดของศัตรูข้าว และทำความสะอาดรถเกี่ยวก่อนทำการเก็บเกี่ยว และประเด็นที่ปฏิบัติน้อยที่สุดได้แก่การใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับปุ๋ยเคมี และป้องกันกำจัดศัตรูข้าวโดยใช้หลายวิธี สิ่งจูงใจในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวมากที่สุดได้แก่ การมีตลาดจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวที่แน่นอน มีมาตรฐานการรับซื้อที่ชัดเจน และราคารับซื้อสูงกว่าท้องตลาด 3) เกษตรกรส่วนใหญ่มีความรู้อยู่ในระดับมาก ประเด็นที่เกษตรมีความรู้มากที่สุดได้แก่การเก็บรักษาและการขนย้าย รองลงมาได้แก่การเตรียมพื้นที่ และประเด็นที่เกษตรกรมีความรู้น้อยที่สุดได้แก่ การเก็บเกี่ยวและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว แหล่งความรู้ที่เกษตรกรได้รับความรู้มากที่สุด คือ เจ้าหน้าที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวแพร่ และเกษตรกรทั้งหมดได้รับการส่งเสริมด้านเนื้อหาความรู้โดยเจ้าหน้าที่เข้าไปพบปะเยี่ยมเยือนที่แปลงหรือบ้าน การประชุมกลุ่มและการฝึกปฏิบัติในแปลง 4) เกษตรกรมีความต้องการการส่งเสริมด้านเนื้อหาความรู้อยู่ในระดับมากที่สุดโดยประเด็น ที่ต้องการการส่งเสริมมากที่สุดคือ การตรวจตัดพันธุ์ปนและการดูแลรักษาแปลงขยายพันธุ์ข้าว ส่วนวิธีการส่งเสริมที่เกษตรกรต้องการมากที่สุดได้แก่ เจ้าหน้าที่เข้าไปพบปะเยี่ยมเยือนที่แปลงหรือบ้าน การประชุมกลุ่ม การฝึกอบรม การฝึกปฏิบัติในแปลง เอกสารคำแนะนำ และจากคู่มือจัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าว 5) เกษตรมีปัญหาในการส่งเสริมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวมากที่สุดในประเด็นต้นทุนค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาค่อนข้างสูง และมีข้อเสนอแนะให้มีเนื้อหาความรู้ของการอบรมตรงกับความต้องการของเกษตรกร