กระบวนการพัฒนาพรรคการเมืองสู่ความเป็นสถาบันการเมือง : กรณีศึกษาเปรียบเทียบพรรคประชาธิปัตย์กับพรรคไทยรักไทย

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาเปรียบเทียบกระบวนการพัฒนาสู่ความเป็นสถาบันทางการเมืองระหว่างพรรคประชาธิปัตย์และพรรคไทยรักไทย (2) ศึกษาเปรียบเทียบปัญหา และอุปสรรคในกระบวนการพัฒนาไปสู่ความเป็นสถาบันทางการเมืองระหว่างพรรคประชาธิปัตย์และพรรคไทยรักไทย และ (3) ให้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาพรรคการเมืองไทยไปสู่ความเป็นสถาบันทางการเมือง การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ก่อตั้ง ผู้บริหารและอดีตผู้บริหารพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคไทยรักไทยรวม จำนวน 22 คน ผู้วิจัยใช้วิธีการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เก็บข้อมูล โดยการสัมภาษณ์และจากเอกสาร และใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า (1) พรรคประชาธิปัตย์มีปัญหาเรื่องการจัดการภายในองค์กรของพรรคยังมีความแตกแยก และขาดเอกภาพทำให้พรรคอ่อนแอ ส่วนปัจจัยภายนอกที่มีการรัฐประหารบ่อยครั้ง กิจกรรมพรรคขาดความต่อเนื่อง ประกอบกับกฎหมายที่เป็นอุปสรรคไม่ส่งเสริมให้เกิดความเข้มแข็งของพรรคการเมือง ทำให้พรรคยังไม่ถือได้ว่าเป็นสถาบันการเมือง ส่วนพรรคไทยรักไทยมีสาขาพรรคน้อยเกินไป ไม่รองรับความใหญ่โตของพรรค มีการตัดสินใจแบบรวมศูนย์ ได้รับผลกระทบจากปัจจัยภายนอกเช่นเดียวกับพรรคประชาธิปัตย์จนถูกศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้ยุบพรรคเพราะถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดกฎหมาย อายุพรรคจึงขาดความต่อเนื่อง (2) แม้ว่า พรรคประชาธิปัตย์มีสาขาพรรคจำนวนมาก แต่ยังขาดพลังดึงมวลชนเข้ามาเป็นแนวร่วมจึงยังแพ้การเลือกตั้ง ตลอดระยะเวลาเกือบ 20 ปี ส่วนพรรคไทยรักไทยแม้จะเป็นพรรคขนาดใหญ่ แต่อำนาจรวมศูนย์เกินไป อีกทั้งไม่มีสาขาพรรครองรับความเติบโตและกลุ่มอำนาจจารีตนิยมต่อต้านและกล่าวหาว่ากระทำผิดกฎหมายจนถูกยุบพรรค และที่สำคัญที่สุดคือการทำรัฐประหารของทหารและกลุ่มอนุรักษ์นิยมเป็นการทำลายพรรคการเมืองไม่ให้ มีโอกาสพัฒนาไปสู่ความเป็นสถาบัน (3) พรรคการเมืองไทยควรปรับปรุงการบริหารจัดการองค์กรอย่างเป็น เอกภาพลดปัญหาความขัดแย้งและแตกแยกภายในกองทัพต้องยุติบทบาทการทหารนำการเมืองและถอยกลับมาสู่การเป็นทหารอาชีพ พรรคการเมืองที่เป็นสถาบันทางการเมืองควรตอบสนองผลประโยชน์สาธารณะมากกว่าการแสวงผลประโยชน์เข้ากลุ่ม ตลอดจนสนับสนุนส่งเสริมภาคประชาชนและภาคประชาสังคมให้ได้รับข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ความเข้าใจในการมีส่วนร่วมและตรวจสอบการดำเนินงานของพรรคพรรคการเมือง และที่สำคัญต้องให้การศึกษาแก่ประชาชนให้รู้เท่าทันและเป็นเกราะกำบังพรรคจากการรัฐประหารก็จะทำให้พรรคการเมืองมีโอกาสพัฒนาไปเป็นสถาบันการเมืองได้