ปัญหาการตรวจสอบการใช้สิทธิและเสรีภาพตามกฎหมายว่าด้วยการชุมนุมสาธารณะ

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาความเป็นมา แนวความคิด ทฤษฎี เกี่ยวกับการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุม (2) ศึกษากฎหมายเกี่ยวกับการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุม ตามพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะพุทธศักราช 2558 (3) ศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบกฎหมายและมาตรการที่เกี่ยวข้องกับการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุมตามกฎหมายการชุมนุมสาธารณะของประเทศไทยและต่างประเทศ (4) หาแนวทางในการแก้ไขเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุม ตามพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พุทธศักราช 2558 ผลการศึกษาพบว่า (1) หลักนิติรัฐ หลักนิติธรรม หลักสิทธิมนุษยชน หลักสิทธิเสรีภาพของประชาชนและการใช้อำนาจรัฐ มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับการชุมนุมสาธารณะ (2) พระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พุทธศักราช 2558 ถือเป็นกฎหมายหลักในการกำหนดหลักเกณฑ์การใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุมสาธารณะของประเทศไทยให้ชัดเจนและสอดคล้องกับกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองที่ประเทศไทยเป็นภาคี โดยกฎหมายได้บัญญัติหน้าที่ให้แก่ผู้จัดการชุมนุมในการดูแลให้การชุมนุมเป็นไปโดยสงบ สำหรับผู้ชุมนุมก็จะต้องใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุมอย่างระมัดระวัง มิเช่นนั้นเจ้าพนักงานที่ดูแลการชุมนุมอาจร้องขอให้ศาลมีคำสั่งให้เลิกการชุมนุมนั้น และก่อให้เกิดอำนาจตามกฎหมายในการที่จะดำเนินการเพื่อยุติการชุมนุมนั้นได้ เนื่องจากพระราชบัญญัติฉบับนี้นอกจากจะเป็นกฎหมายที่วางหลักการในการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุมสาธารณะแล้ว ยังได้วางหลักในการดำเนินการของพนักงานเจ้าหน้าที่เพื่อยุติการชุมนุมไว้ด้วย (3) จากการวิเคราะห์เปรียบเทียบกฎหมายและมาตรการที่เกี่ยวข้องกับการใช้สิทธิและเสรีภาพในการชุมนุมตามกฎหมายการชุมนุมสาธารณะของประเทศไทยและต่างประเทศ อันได้แก่ ประเทศฝรั่งเศสและประเทศอังกฤษ พบว่า ประเทศฝรั่งเศส แบ่งการชุมนุมเป็น 2 ประเภท ได้แก่ การชุมนุมในพื้นที่จำกัดและการชุมนุมในพื้นที่สาธารณะ โดยมิได้กำหนดถึงขอบเขตในการชุมนุม มีเพียงกฎหมายกำหนดห้ามการชุมนุมสาธารณะหรือการเดินขบวนที่จะทำบนทางสาธารณะหรือถนนหลวงที่จะก่อให้เกิดความวุ่นวายในบ้านเมืองเท่านั้น สำหรับประเทศอังกฤษ มีการแบ่งการชุมนุมออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ การเดินขบวนในที่สาธารณะ และการชุมนุมในที่สาธารณะ โดยในกรณีที่เจ้าหน้าที่ตำรวจพบเหตุอันควรเชื่อได้ว่าการที่ประชาชนจะชุมนุมนั้นอาจก่อให้เกิดความไม่สงบเรียบร้อยขึ้น เจ้าหน้าที่ตำรวจมีอำนาจเพียงแค่กำหนดเงื่อนไขให้ผู้จัดการชุมนุมและผู้ชุมนุมปฏิบัติเท่านั้น ในส่วนของประเทศเทศไทย พระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พุทธศักราช 2558 ไม่มีการแบ่งประเภทการชุมนุม ไม่ว่าการชุมนุมนั้นจะมีการเดินขบวนหรือเคลื่อนย้ายด้วยหรือไม่ก็ตามและได้กำหนดห้ามจัดการชุมนุมในบางพื้นที่ด้วย (4) ผู้ทำการศึกษาได้เสนอแนะให้แก้ไขพระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะพุทธศักราช 2558 กรณีความหมายของคำว่า "ผู้จัดการชุมนุม" โดยยกเลิกข้อความที่ครอบคลุมถึงผู้ซึ่งเชิญชวนหรือนัดให้ผู้อื่นมาร่วมการชุมนุมสาธารณะโดยแสดงออก หรือมีพฤติการณ์ทำให้ผู้อื่นเข้าใจว่าตนเป็นผู้จัดหรือร่วมจัดให้มีการชุมนุมนั้น, เพิ่มเติมหลักเกณฑ์การแจ้งการเดินขบวนสาธารณะ, แก้ไขบทบัญญัติเกี่ยวกับพื้นที่ที่ห้ามจัดการชุมนุมสาธารณะ และแก้ไขบทบัญญัติเกี่ยวกับกรณีการยุติการชุมนุม ทั้งนี้ เพื่อให้การดูแลการชุมนุมสาธารณะเป็นไปด้วยความเรียบร้อย และเพื่อคุ้มครองความสะดวกของประชาชน