การวิเคราะห์บทบาทของพระเลขานุการในพระพุทธศาสนาเถรวาท : ศึกษาเฉพาะกรณีของพระอานนท์

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติ 2) วิเคราะห์บทบาทและวิธีการปฏิบัติตนของพระอานนท์ ในการปฏิบัติหน้าที่เป็นพระเลขานุการของพระพุทธเจ้า และ 3) เพื่อนำบทบาทและ คุณสมบัติที่ดีของท่าน มาเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานของพระเลขานุการในคณะสงฆ์ไทย การวิจัยนี้ศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎกและอรรถกถาและการสัมภาษณ์เจาคณะผู้ปกครองสงฆ์จํานวน 7 รูป และนำเสนอผลการวิจัยโดยการพรรณนาวิเคราะห์ผลการวิจัยพบว่า 1) พระอานนท์เป็นโอรสของพระเจ้าสุกโทนศากยราช นอกจากจะเป็นสหชาตแล้วยังมีศักดิ์เป็นพระอนุชาของพระพุทธเจ้า พระอานนท์มีคุณสมบัติเฉพาะตัวที่โดดเด่น จึงได้รับคัดเลือกให้เป็นพุทธอุปัฏฐาก ซึ่งปัจจุบันเรียกพระเลขานุการ เป็นเวลานานถึง 25 พรรษา 2) บทบาทของพระอานนท์ในการเป็นพระเลขานุการของพระพุทธเจ้า มี 3 บทบาทที่สําคัญ ได้แก่ (1) บทบาทพระเลขานุการส่วนพระองค์คืองานถวายการรับใช้ในกิจวัตรประจำวัน งานถวายการรับใช้ในพุทธกิจจําเป็นที่ทรงมอบหมาย งานปฏิสันถารต้อนรับเหล่าพุทธบริษัทสี่ (2) บทบาทพระเลขานุการประจําตําแหน่งพระประมุขสงฆ์เช่น การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การสนับสนุนและพร้อมที่จะทำงานที่ได้รับมอบหมายให้สําเร็จ การเก็บรักษาข้อมูลต่าง ๆ โดยเฉพาะคำสอนของพระพุทธเจ้า การติดตามงานให้พระพุทธเจ้าการให้คําปรึกษาในเบื้องต้นแก่เหล่าพุทธบริษัท การปกป้องพระเกียรติคุณของพระพุทธเจ้าและสถาบันสงฆ์ ฯลฯ และ (3) บทบาทผู้ให้ข้อมูลในที่ประชุมสงฆ์เกี่ยวกับการปกครองสงฆ์ และการบัญญัติวินัย 3) จากการศึกษาความคิดเห็นของเจ้าคณะผู้ปกครองสงฆ์พบว่า พระเลขานุการปัจจุบัน ควรยึดพระอานนท์เป็นแบบอย่าง เช่น การสนับสนุนและพร้อมที่จะทำงานที่ได้รับมอบหมายให้สําเร็จการประสานงาน การเก็บรักษาขอมูลต่าง ๆ การติดตามงาน การปกป้องผู้บังคับบัญชา ด้านคุณสมบัติของพระอานนท์ที่พระเลขานุการปัจจุบันควรมีคือ มีบุคลิกดีใฝ่ใจต่อการศึกษา เป็นพหูสูต ช่างคิดช่างสังเกตุช่างถาม ประหยัด เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และคุณธรรม คือจงรักภักดิ์กตัญญักตเวทีอ่อนน้อมถ่อมตน ใจกว้าง ยอมรับคำติชมในการทำงาน ขยันอดทน ละเอียดรอบคอบรับผิดชอบสูงยึดความถูกต้องเว้นอคติ 4