รูปแบบการจัดตั้งและการคงอยู่ของระบบเงินตราชุมชน : กรณีศึกษาบุญกุดชุม

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ1) ศึกษาบริบทของชุมชนในหมู่บ้านสันติสุข ตำบลนาโส่อำเภอกุดชุม จังหวัดยโสธร 2) สังเคราะห์รูปแบบการก่อตั้งและคงอยู่ของระบบเงินตราชุมชน บุญกุดชุมเพื่อใช้แก้ปัญหาของชุมชน ผลการวิจัยพบว่า 1) ชุมชนหมู่บ้านสันติสุข เป็นหมู่บ้านขนาดเล็กมีชาวบ้านอยู่อาศัยรวมกันทั้งหมด 48 ครอบครัว ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรเช่นการทำนา ทำไร่ และเลี้ยงสัตว์ 2) รูปแบบการก่อตั้งระบบเงินตราชุมชนบุญกุดชุม เกิดจากปัจจัย 2 ประการคือ สภาพปัญหาที่เกิดจากบริบทชุมชนชาวตำบลนาโส่ที่เป็นชุมชนเกษตรกรรมที่ตอบสนองระบบทุนนิยมทำให้เกิดปัญหาในการดำเนินชีวิตเช่น ปัญหาความยากจน ปัญหาหนี้สิน ปัญหาความแห้งแล้ง ปัญหาการเอาเปรียบของพ่อค้าคนกลาง ปัญหาปัญหายาเสพติด ปัญหาสิ่งแวดล้อมและ ปัญหาความขัดแย้งในชุมชน และปัจจัยเกื้อหนุนเช่น ความเข้มแข็งของชุมชน ความสามัคคีของชาวบ้านในชุมชน การมีผู้นำที่เข้มแข็งมีวิสัยทัศน์การเปิดกว้างรับนวัตกรรม การรวมกลุ่มกันของชาวบ้าน การสนับสนุนขององค์กรเอกชนและรัฐบาลและการสื่อสารของอาสาสมัครต่างชาติ ปัจจัยที่เอื้อต่อการคงอยู่ของระบบเงินตราชุมชนของบุญกุดชุม ได้แก่ 2 ปัจจัยคือ ปัจจัยภายนอกซึ่งประกอบด้วย การสนับสนุนขององค์กรเอกชน การสื่อสารจากสังคมทำให้ได้รับความสนใจ นักวิชาการจากนอกชุมชนให้การสนับสนุนและหน่วยงานของรัฐใช้เป็นแหล่งเรียนรู้และปัจจัยภายในซึ่งได้แก่ ประโยชน์ส่วนบุคคล ความสามัคคีในชุมชน ความเข้มแข็งของผู้นำ การรวมกลุ่มเครือข่ายและสภาพสังคมในชุมชนที่เป็นสังคมชนบททำให้มีความใกล้ชิดกัน นอกจากนี้การที่ชาวชุมชนตำบลนาโส่นำระบบเงินตราชุมชนบุญกุดชุม มาใช้ทำให้เกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคมอื่นๆ เช่น การรวมกลุ่มเครือข่ายเกษตรอินทรีย์ ชมรมหมอยาพื้นบ้าน โรงสีปลอดสารพิษและชมรมรักษ์ธรรมชาติ ซึ่งทำให้ชาวชุมชนหมู่บ้านสันติสุขมีความเป็นอยู่ดีขึ้นสามารถแก้ปัญหาความยากจนปัญหาหนี้สินและ ปัญหาสุขภาพของประชาชนได้เป็นอย่างดี