การเปรียบเทียบผลของโครงการประกันรายได้เกษตรกรกับโครงการรับจำนำข้าว กรณีศึกษาหมู่บ้านนาชุมชน ตำบลทรายมูล อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนการผลิตข้าว 2) วิเคราะห์อัตราส่วนผลตอบแทนต่อต้นทุนการผลิตข้าว 3) ประเมินผลกระทบของโครงการ และ 4) ศึกษาปัญหาการผลิตข้าวและการดำเนินโครงการ ประชากรที่ใช้ในการศึกษาจำนวน 87 ครัวเรือน ใช้แบบสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลปฐมภูมิ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ และร้อยละ ผลการศึกษาพบว่า 1) ปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนการผลิตที่สำคัญ คือ ต้นทุนค่าเสียโอกาส ต้นทุนการดำเนินงาน และต้นทุนคงที่ 2) อัตราส่วนผลตอบแทนต่อต้นทุนทางการเงินและทางเศรษฐศาสตร์สำหรับเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการประกันรายได้เกษตรกรในปีการผลิต 2552/2553 มีค่าเท่ากับ 1.11 และ 0.59 ขณะที่อัตราส่วนดังกล่าวสำหรับเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการรับจำนำข้าวในปีการผลิต 2553/2554 มีค่าเท่ากับ 1.49 และ 0.73 และปีการผลิต 2554/2555 มีค่าเท่ากับ 1.56 และ 0.78 ตามลำดับ3) โครงการประกันรายได้เกษตรกรไม่มีผลเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตโดยรวมของครัวเรือนส่วนใหญ่ส่วนโครงการรับจำนำข้าวส่งผลให้ครัวเรือนส่วนใหญ่มีคุณภาพชีวิตดีขึ้น ขณะที่บางครัวเรือนมีภาระหนี้สินเพิ่มขึ้น โครงการประกันรายได้เกษตรกรมีการทุจริตส่งผลให้รัฐสูญเสียงบประมาณ 983,439 บาทส่วนโครงการรับจำนำข้าวก็เช่นกันส่งผลให้รัฐสูญเสียงบประมาณ 1,018,720 บาท 4) ปัญหาการผลิตข้าวคือต้นทุนการผลิตสูง ส่วนปัญหาการดำเนินโครงการคือความล่าช้าในการจ่ายเงิน ความไม่เป็นธรรมในการเข้าร่วมโครงการ การแจ้งพื้นที่เป็นเท็จ และการสวมสิทธิ์จำนำข้าว