จริยศาสตร์การสื่อสารที่ปรากฏในวรรณคดีคำสอนสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาจริยศาสตร์การสื่อสารในวรรณคดีคำสอนสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น และ (2) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างจริยศาสตร์การสื่อสารในวรรณคดีคำสอนสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นกับแนวคิดด้านการสื่อสารในปัจจุบัน การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้ทฤษฎีเกี่ยวกับการสื่อสารภายในบุคคลการสื่อสารระหว่างบุคคล และการสื่อสารกลุ่มเล็ก เป็นแนวทางการวิเคราะห์และเปรียบเทียบศึกษากับ จริยศาสตร์การสื่อสารที่ปรากฏอยู่ในวรรณคดีคำสอนในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น 4 เรื่อง คือเรื่องกฤษณาสอนน้องคำฉันท์ พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เรื่องสวัสดิรักษา เรื่องเพลงยาวถวายโอวาท บทประพันธ์ของพระสุนทรโวหาร (ภู่) และโคลงโลก-นิติ ฉบับสมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศรทรงชำระ เหตุที่มีการเลือกใช้วรรณคดีทั้ง 4 เรื่องในการศึกษานั้น เป็นเพราะเป็นวรรณคดีที่ทราบประวัติความเป็นมาได้ชัด สามารถอ่านเข้าใจได้ง่ายเป็นที่นิยม และเป็นตัวแทนที่แสดงให้เห็นถึงลักษณะคำสอนในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นอย่างตรงไปตรงมา เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบวิเคราะห์เนื้อหา และวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า (1) วรรณคดีคำสอนในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นที่เลือกมาศึกษา นั้น ปรากฏจริยศาสตร์การสื่อสารระหว่างบุคคล โดยเฉพาะการพูดมากที่สุด โดยปรากฏอยู่ในวรรณคดีคำสอนทุกเรื่อง รองลงมาคือจริยศาสตร์การสื่อสารภายในบุคคล โดยพบอยู่ในสวัสดิรักษาและโคลงโลกนิติ และที่พบน้อยที่สุดคือจริยศาสตร์การสื่อสารกลุ่มเล็ก พบในโคลงโลกนิติเพียงเรื่องเดียว และ (2) จริยศาสตร์การสื่อสารที่ถูกกล่าวถึงในวรรณคดีคำสอนที่เลือกศึกษานั้น โดยมากมีความสัมพันธ์กับแนวคิดดังกล่าวในปัจจุบัน ได้แก่ การสื่อสารภายในตนเอง การพูด การฟัง และการมีปฏิสัมพันธ์