การจัดการระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่อย่างมีส่วนร่วมเพื่อความปลอดภัยด้านอาหารในชุมชนชาติพันธุ์ ตำบลเทอดไทย อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) วิเคราะห์ระบบการจัดการโลจิสติกส์ของรถหาบเร่ (2) สำรวจสถานการณ์ความปลอดภัยด้านอาหารของรถหาบเร่ (3) ศึกษาความรู้ การรับรู้และพฤติกรรมด้านอาหารปลอดภัยของผู้จำหน่ายและผู้บริโภคที่เลือกซื้ออาหารจากรถหาบเร่ (4) พัฒนารูปแบบการจัดการระบบโลจิสติกส์แบบมีส่วนร่วมของรถหาบเร่เพื่อความปลอดภัยด้านอาหาร และ (5) ศึกษาผลของรูปแบบการจัดการระบบระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่เพื่อความปลอดภัยด้านอาหารในชุมชนชาติพันธุ์ ตำบลเทอดไทย อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้จำหน่ายรถหาบเร่จำนวน 9 คน ภาคีเครือข่ายจำนวน 32 คนเลือกแบบเจาะจง กลุ่มตัวอย่างผู้บริโภคจำนวน 405 คนสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) แบบสัมภาษณ์เชิงลึกเกี่ยวกับระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่ 2) แบบสังเกตชนิดมีโครงสร้างเกี่ยวกับระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่ 3) แบบทดสอบความรู้ แบบวัดการรับรู้ด้านอาหารปลอดภัย และพฤติกรรมการจำหน่ายอาหารสำหรับผู้จำหน่ายอาหารรถหาบเร่ 4) แบบทดสอบความรู้ แบบวัดการรับรู้ด้านอาหารปลอดภัย และพฤติกรรมด้านอาหารปลอดภัยสำหรับผู้บริโภค 5) แบบบันทึกผลการทดสอบความปลอดภัยของอาหาร 6) แบบประเมินมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถเร่ 7) ประเด็นสนทนากลุ่มในการจัดทำรูปแบบการจัดการระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่เพื่อความปลอดภัยด้านอาหาร และ 8) โปรแกรมแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพที่มีผลต่อการจัดการระบบระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่เพื่อความปลอดภัยด้านอาหารซึ่งมีค่าความเที่ยงระหว่าง 0.86-1.00 วิเคราะห์ข้อมูลด้วย ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบที ผลการวิจัยพบว่า (1) ระบบการจัดการโลจิสติกส์ของรถหาบเร่เริ่มจากการเลือกซื้อ การบรรจุและคัดแยกประเภทอาหาร การจัดเรียงสินค้าบนยานพาหนะ การขนส่งอาหาร การเก็บรักษาอาหาร การคาดการณ์และถนอมอาหาร โลจิสติกส์ย้อนกลับยังไม่มีคุณภาพ ยานพาหนะไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่ (2) ความปลอดภัยด้านอาหารทั้งด้านกายภาพ เคมีและชีวภาพไม่ผ่านเกณฑ์ (ร้อยละ 36.17) (3) ความรู้เกี่ยวกับอาหารปลอดภัยของผู้บริโภคและผู้จำหน่ายอยู่ในระดับปานกลาง การรับรู้ตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพอยู่ในระดับมาก ผู้บริโภคมีพฤติกรรมการเลือกซื้ออาหารจากรถหาบเร่นาน ๆ ครั้ง ชนิดของอาหารที่เลือกซื้อมีการปนเปื้อนทั้งทางด้านเคมีและชีวภาพ (4) ภาคีเครือข่ายร่วมกันจัดรูปแบบการจัดการระบบโลจิสติกส์ของรถหาบเร่ และนำโปรแกรมแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพไปใช้ทั้งในผู้จำหน่ายและผู้บริโภคเป็นเวลา 6 สัปดาห์ และ (5) ระดับความรู้ และการรับรู้หลังเข้าร่วมโปรแกรมสูงกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ <0.01 พฤติกรรมการเลือกซื้อและจำหน่ายอาหารปลอดภัยถูกต้องมากขึ้น แต่ความปลอดภัยด้านอาหารคือ สารเร่งเนื้อแดง สารโพลาร์ ปริมาณแบคทีเรียทั้งหมด และโคลิฟอร์มแบคทีเรียยังคงไม่ผ่านเกณฑ์