มาตรการตรวจสอบและถ่วงดุลการใช้ดุลพินิจในการสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการตรวจสอบคำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ (2) เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายในการตรวจสอบการใช้ดุลพินิจคำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการประเทศไทย สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี และประเทศญี่ปุ่น (3) วิเคราะห์กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการตรวสอบการใช้ดุลพินิจคำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ (4) เสนอแนะแก้ไขปรับปรุงกฎหมายประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 143 และมาตรา 145การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้เป็นการค้นคว้าเชิงคุณภาพ โดยการวิจัยเอกสาร จากคำพิพากษาศาลฎีกา คำพิพากษาศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบภาค 1 สำนวนชี้ขาดที่มีความเห็นแย้งจากอัยการสูงสุด ข่าวจากสื่อมวลชน จากเอกสารทางกฎหมาย เอกสารหรือตำราทางวิชาการ งานวิจัยวิทยานิพนธ์ บทความ ข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต และข้อมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องในประเทศเกี่ยวกับการกระทำความผิดที่มีโทษทางอาญาเกี่ยวกับประเด็นปัญหาดังกล่าวผลการศึกษาพบว่า (1) การใช้ดุลพินิจของพนักงานอัยการในการสั่งคดีนั้นต้องกระทำภายใต้ขอบเขตของกฎหมายที่กำหนดไว้โดยต้องคำนึงถึงผลประโยชน์ของรัฐ สิทธิและเสรีภาพของประชาชน ซึ่งกฎหมายได้การแบ่งแยกอำนาจของรัฐไว้อย่างชัดเจนตามหลักนิติธรรม ทั้งนี้เพื่อเป็นกลไกสำคัญในการตรวจสอบและถ่วงดุลการใช้อำนาจ (2)กฎหมายประเทศไทยให้อำนาจของพนักงานอัยการในการสั่งไม่ฟ้องคดี หากเห็นว่าการกระทำนั้นเป็นความผิด หรือมีพยานหลักฐานไม่พอฟ้อง หรือคดีนั้นไม่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ ขณะที่กฎหมายของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีระบุให้อัยการฟ้องคดีทุกเรื่องหากมีพยานหลักฐานเพียงพอ เป็นการปฏิเสธไม่ให้ใช้ดุลพินิจเกินไป สำหรับประเทศญี่ปุ่นการสั่งฟ้องหรือไม่ฟ้องคดีอาญาใช้ดุลพินิจได้ในหลายกรณี เช่น พยานหลักฐานไม่พอที่จะลงโทษผู้ต้องหา หรือ ผู้ต้องหามีอายุหรือความไร้เดียงสา อัยการญี่ปุ่นมีอำนาจสั่งไม่ฟ้องคดีก็ได้ (3)การตรวจสอบดุลพินิจคำสั่งไม่ฟ้องของอัยการในประเทศไทยนั้นกำหนดให้องค์กรตำรวจเป็นผู้มีอำนาจ ในขณะที่สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีให้ศาลเป็นผู้ตรวจสอบ ส่วนญี่ปุ่นนั้นมีการจัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบการฟ้องขึ้นมาเพื่อกำกับดูแลตรวจสอบคำสั่งไม่ฟ้อง (4) ควรแก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติกฎหมายในการใช้ดุลพินิจในการสั่งคดีอาญาโดยกำหนดหลักเกณฑ์ และเงื่อนไขในการสั่งคดี และเห็นควรจัดตั้งคณะกรรมการกำกับดูแลการตรวจสอบคำสั่งไม่ฟ้องขึ้นมาทำหน้าที่แทนองค์กรตำรวจในการตรวจสอบคำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ และกำหนดระยะเวลาในการทำความเห็นแย้งไว้ด้วย เพื่อไม่ให้เนิ่นนานเกินไปจนคดีอาจขาดอายุความได้