แนวทางการส่งเสริมการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ในตำบลเมืองนาท อำเภอขามสะแกแสง จังหวัดนครราชสีมา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพส่วนบุคคล สังคม และเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) สภาพการผลิตข้าวและการจัดการดินของเกษตรกร 3) ความรู้และการปฏิบัติในการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุของเกษตรกร 4) ปัญหาและข้อเสนอแนะการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุของเกษตรกร 5) ความต้องการและแนวทางการส่งเสริมการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุของเกษตรกรการวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบสำรวจ ประชากรที่ใช้ศึกษา คือ เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการนาแปลงใหญ่ในตำบลเมืองนาท อำเภอขามสะแกแสง จังหวัดนครราชสีมา ที่ขึ้นทะเบียนปลูกข้าวกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปีการผลิต 2565/66 จำนวน 186 ราย กำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่างโดยใช้สูตร ทาโร ยามาเน ที่ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 127 คน ใช้วิธีการสุ่มแบบง่าย เก็บรวบรวมโดยใช้แบบสัมภาษณ์ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการจัดอันดับผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรร้อยละ 72.4 เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 55.63 ปี มีสมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 3.95 คน จบประถมศึกษาและไม่มีตำแหน่งทางสังคม ร้อยละ 31.5 เป็นกลุ่มลูกค้า ธ.ก.ส. จำนวนสมาชิกในครัวเรือนและแรงงานจ้างที่ช่วยผลิตข้าวเฉลี่ย 2.76 คน และ 2.65 คน ตามลำดับ ต้นทุนในการผลิตข้าวเฉลี่ย 2,446.87 บาท/ไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 369.37 กิโลกรัม/ไร่ รายได้เฉลี่ย 5,355.87 บาท/ไร่ 2) เกษตรกรมีประสบการณ์ในการทำนาเฉลี่ย 40.63 ปี ส่วนใหญ่ทำนาในที่ลุ่มและลักษณะเป็นดินร่วน ร้อยละ 70.1 ปลูกข้าวด้วยการหว่าน อัตราการใช้เมล็ดพันธุ์เฉลี่ย 21.48 กิโลกรัม/ไร่ ส่วนมากใช้สารเคมีในการกำจัดวัชพืชในแปลงนา และไม่พบการระบาดของโรค/แมลงศัตรูข้าว เกษตรกรส่วนใหญ่มีการไถกลบตอซัง และใช้ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสดในการปรับปรุงบำรุงดิน 3) เกษตรกรมีความรู้ในระดับมากที่สุดเกี่ยวกับการใช้อินทรียวัตถุในการผลิตข้าว มีการปฏิบัติเกี่ยวกับการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุในระดับปานกลาง 4) เกษตรกรมีปัญหาในระดับปานกลาง อาทิ ขาดแคลนแรงงาน ขาดแคลนเงินทุน ต้องใช้ปริมาณมาก หาซื้อได้ยาก 5) เกษตรกรต้องการความรู้ในระดับมาก ได้แก่ การใช้ปุ๋ยคอกปรับปรุงบำรุงดิน การไถกลบตอซังปรับปรุงบำรุงดิน การปลูกพืชปุ๋ยสดปรับปรุงบำรุงดิน การเตรียมดิน การผลิตและการใช้ปุ๋ยหมักปรับปรุงบำรุงดิน และการวิเคราะห์ดินเบื้องต้นก่อนปลูกข้าว ต้องการรูปแบบการส่งเสริมผ่านสื่อบุคคลจากราชการ โดยการสาธิต ฝึกปฏิบัติ และบรรยาย แนวทางการส่งเสริมการจัดการดินด้วยอินทรียวัตถุ โดยนักส่งเสริมการเกษตรถ่ายทอดความรู้ผ่านช่องทางและวิธีการที่เหมาะสม ได้แก่ การทำโปสเตอร์ การบรรยายร่วมกับการศึกษาดูงานและฝึกปฏิบัติ เพื่อให้เกษตรกรเกิดความเข้าใจยิ่งขึ้น นำไปสู่การปรับปรุงบำรุงดินได้อย่างถูกต้อง