ความรับผิดชอบของคณะรัฐบาลรักษาการ

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษา แนวคิด ทฤษฎีและที่มาเกี่ยวกับความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการ (2) ศึกษาปัญหากฎหมายเกี่ยวกับความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการภายใต้บริบทของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (3) ศึกษาเปรียบเทียบกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการของประเทศไทย ประเทศอังกฤษ และประเทศฝรั่งเศส (4) เพื่อเสนอแนวทางในการปรับปรุงพระราชบัญญัติหรือกฎหมาย ระเบียบ หลักเกณฑ์ต่างๆ อันจะนำมาซึ่งการปรับปรุงเกี่ยวกับความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการของประเทศไทยให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีวิจัยเอกสารจากตำรา หนังสือ และตัวบทกฎหมายของไทยและต่างประเทศ บทความ วิทยานิพนธ์ สารนิพนธ์ รายงานการวิจัย วารสารเอกสารต่าง ๆ พระราชบัญญัติหรือกฎหมาย ระเบียบ หลักเกณฑ์ต่างๆ รวมทั้งข้อมูล จากสื่ออิเล็กทรอนิกส์และหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องกับความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการผลการศึกษาพบว่า (1) สถานะของคณะรัฐมนตรี และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจะสิ้นสุดลง เมื่อมีการประกาศพระราชกฤษฎีกายุบสภาในราชกิจจานุเบกษา และเพื่อไม่ให้เกิดช่องว่างในการบริหารราชการแผ่นดินจึงกำหนดให้คณะรัฐมนตรีดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีรักษาการ ทำหน้าที่ต่อไปจนกว่าคณะรัฐมนตรีชุดใหม่จะเข้ารับหน้าที่ (2) เมื่อรัฐบาลรักษาการบริหารประเทศแล้วเกิดความเสียหาย หากพ้นจากตำแหน่งจะส่งผลให้สภาพ้นจากหน้าที่รักษาการ จึงไม่มีองค์กรใดที่จะมาตรวจสอบการทำหน้าที่ของคณะรัฐมนตรีรักษาการ (3) สำหรับในประเทศไทยไม่มีบทบัญญัติใดในรัฐธรรมนูญที่กำหนดถึงความรับผิดชอบของคณะรัฐมนตรีรักษาการต่อองค์กรใด แต่รัฐสภาก็ยังคงต้องควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรีรักษาการไว้ และในประเทศอังกฤษจะต้องรับผิดชอบในการบริหารงานราชการแผ่นดินต่อสภาสามัญ อันเป็นการความรับผิดชอบโดยนิตินัย ส่วนในทางพฤตินัยคณะรัฐมนตรีอังกฤษจะต้องรับผิดชอบในการบริหารราชการแผ่นดินต่อประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง สำหรับในประเทศฝรั่งเศส รัฐบาลสามารถถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจได้ ถ้าสภาผู้แทนราษฎรมีมติเห็นชอบในญัตติไม่ไว้วางใจรัฐบาล หรือไม่เห็นชอบการเมืองทั่วไปของรัฐบาล นายกรัฐมนตรีจะต้องแสดงความจำนงลาออกแผนการดำเนินงาน หรือนโยบายจากรัฐบาลต่อประธานาธิบดี (4) ผู้ศึกษาเห็นควรจำกัดการใช้อำนาจของคณะรัฐมนตรีรักษาการ และกำหนดให้ศาลรัฐธรรมนูญมีอำนาจตรวจสอบการใช้อำนาจของคณะรัฐมนตรีรักษาการ เพื่อปรับปรุง และกำหนดขอบเขตความรับผิดของคณะรัฐบาลรักษาการของประเทศไทยให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น