สิทธิของชุมชนในการฟ้องคดี

Abstract

การศึกษาค้นคว้าอิสระเรื่อง สิทธิของชุมชนในการฟ้องคดี มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาแนวคิด ทฤษฏี ความเป็นมาและหลักการของสถานะทางกฎหมายของชุมชน (2) เพื่อวิเคราะห์ปัญหาอุปสรรคของชุมชนในการฟ้องคดี (3) เพื่อวิเคราะห์กฎหมายที่เกี่ยวกับสิทธิของชุมชนของไทยเปรียบเทียบกับกฎหมายต่างประเทศ (4) เพื่อนำผลวิเคราะห์มาสังเคราะห์เป็นแนวทางเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ในการปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสิทธิของชุมชนในการฟ้องคดี การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีการดำเนินการวิจัยเป็นการวิจัยเอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาค้นคว้ารวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากกฎหมาย หนังสือ ตำรา วารสาร บทความ งานวิจัย วิทยานิพนธ์ ผลงานทางวิชาการและเอกสารสัมมนาทางวิชาการ และการวิจัยสนาม (Field Research) โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Method) โดยสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องในระดับชุมชน ได้แก่ เครือข่ายยุติธรรมชุมชน ทั้งนี้เพื่อสังเคราะห์ องค์ความรู้ เพื่อหาแนวทางในการพัฒนาปรับปรุงกระบวนการ ผลการศึกษาพบว่า สิทธิชุมชนนับเป็นเรื่องใหม่ภายใต้ระบบกฎหมายไทยที่เพิ่งได้รับการสนใจ จึงทำให้ขาดความชัดเจนในหลายเรื่องหลายประเด็น ซึ่งการที่จะทำให้ชุมชนสามารถใช้สิทธิที่รับรองไว้ในรัฐธรรมได้อย่างเป็นรูปธรรมนั้น จำเป็นที่จะต้องกำหนดสถานะของชุมชนให้มีความชัดเจน ด้วยการกำหนดให้ชุมชนมีฐานะเป็นนิติบุคคลภายใต้ระบบกฎหมายไทย อันส่งผลให้ชุมชนมีสิทธิ หน้าที่ ตลอดจนความรับผิด ตามกฎหมาย ผู้เขียนจึงเสนอแนวทางแก้ไขไว้ดังนี้ (1) รับรองนิติฐานะของชุมชน (2) กำหนดนิยามของชุมชนให้เกิดความชัดเจน (3) กำหนดขอบเขตของชุมชน (4) การแสดงเจตนาของชุมชน (5) ความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในชุมชนกับชุมชน (6) การเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม (7) การส่งเสริมและคุ้มครองการใช้สิทธิของชุมชน (8) การสิ้นสภาพความเป็นนิติบุคคล