ภาวะผู้นำภาครัฐตามหลักพระพุทธศาสนา

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาหลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวข้องกับภาวะผู้นำภาครัฐ (2) เสนอแนวทางในการพัฒนาภาวะผู้นำภาครัฐตามหลักของพระพุทธศาสนา การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร ในเรื่องเกี่ยวกับภาวะผู้นำโดยเน้นภาวะผู้นำภาครัฐ ที่ปรากฎในคัมภีร์ทั้งพระไตรปิฎก คัมภีร์ชั้นรอง ตำราและหนังสือของปราชญ์และผู้รู้ทางพระพุทธศาสนาตลอดจนตามทัศนะของนักวิชาการทางด้านการบริหารสมัยใหม่และงานศึกษาวิจัยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องพร้อมทั้งมีการเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ทรงคุณวุฒิทั้งพระและฆราวาสรวมจำนวน 12 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า (1) มีหลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวข้องกับผู้นำและภาวะผู้นำภาครัฐเป็นจำนวนมาก ซึ่งหลักธรรมเหล่านี้จะประกอบกันเป็นหมวดหมู่ บางหมวดหมู่ก็มีองค์ธรรมเพียงข้อเดียวไปจนถึงหมวดธรรมที่มีองค์ธรรมนับสิบข้อ เพราะองค์ธรรมต่างๆ ย่อมหนุนช่วยแต่ละต้านเพื่อส่งผลให้เกิดการบูรณาการเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของหลักธรรมหมวดนั้น หลักธรรมที่วิจัยพบสามารถจัดกลุ่มได้เป็นสองกลุ่มใหญ่ คือกลุ่มที่หนึ่ง หลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวกับการมีความเห็นที่ถูกต้อง การเข้าใจและรู้เท่าทันความเป็นจริงและธรรมดาของโลกและชีวิต กลุ่มนี้แบ่งย่อยได้เป็น 5 ประเด็น รวมหมวดธรรมได้ 17 หมวด กลุ่มที่สอง หลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวกับการมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการตำเนินชีวิตและการทำงานอย่างถูกต้องชอบธรรม กลุ่มนี้แบ่งย่อยได้ เป็น 10 ประเด็น รวมหมวดธรรมได้ 64 หมวด ผลการวิจัยบ่งชี้อย่างชัดเจนว่าผู้นำภาครัฐตามหลักพระพุทธศาสนาต้องเป็นผู้มีศิลธรรมอย่างสูงคู่กันไปกับการมีความรู้ความสามารถ โดยผู้นำต้องมีทัศนคติที่ถูกต้อง และมีการพูดการกระทำที่ถูกต้องด้วย เพื่อนำสมาชิกขององค์การภาครัฐหรือประชาชนโดยรวม ให้ไปสู่จุดหมายที่ดีงามสูงขึ้นไปตามลำดับชั้นจากประโยชน์และความสุขปัจจุบัน เบื้องหน้า และอย่างยิ่ง(2) แนวทางในการพัฒนาภาวะผู้นำภาครัฐตามหลักพระพุทธศาสนา มีดังนี้ 1) ในด้านหลักการ คือ หน่วยงานของภาครัฐทุกแห่งและทุกระดับต้องให้ความสำคัญกับการอบรมบ่มเพาะหลักธรรมของพระพุทธศาสนา มีดังนี้ในการอบรมทุกประเภทและรูปแบบ และสร้างสรรค์ให้ธรรมะเป็นวิถีชีวิตและวัฒนธรรมขององค์การ 2) ในด้านวิธีการ คือ อบรมโดยมีเวลานานพอควร ประเมินผลอย่างรอบด้านและต่อเนื่อง ใช้สื่อทุกชนิดเพื่อให้ทุกคนเข้าถึงได้ทุกเวลาและสถานที่ และใช้การนำเสนอที่น่าสนใจ เข้าใจง่ายและปฏิบัติตามได้อย่างเป็นรูปธรรม