ความสำคัญเชิงการเมืองของพระราชวังสนามจันทร์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์ (1) ปัจจัยทางการเมืองที่ส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัวทรงมีพระราชดำริโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชวังสนามจันทร์ (2) ปัจจัยทางภูมิรัฐศาสตร์ ที่ส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัว ทรงเลือกจังหวัดนครปฐมเป็นสถานที่สร้างพระราชวังสนามจันทร์ (3) ความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคง ของพระราชวังสนามจันทร์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัว วิธีการวิจัย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการศึกษาวิจัยทางประวัติศาสตร์นำเสนอข้อมูลแบบพรรณนา และพรรณนาวิเคราะห์ โดยศึกษาข้อมูลหลักฐานจากเอกสารชั้นต้น และเอกสารชั้นรอง พร้อมเสริมด้วยการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับ พระราชวังสนามจันทร์และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัว จำนวน 8 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า (1) ปัจจัยทางการเมืองที่ส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัวทรงมี พระราชดำริโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชวังสนามจันทร์ ได้แก่ ปัจจัยทางการเมืองภายนอกประเทศ อันเนื่องมาจากปัญหาภัยคุกคามจาก อังกฤษ และฝรั่งเศส ที่ทำให้ไทยต้องเสียดินแดนให้กับมหาอำนาจทั้งสองนี้ไป ในระหว่าง พ.ศ. 2410-2452 (ค.ศ.1867-1909) รวมทั้งสิ้น 7 ครั้ง คิดเป็นเนื้อที่ประมาณ 518,700 ตารางกิโลเมตร โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหตุการณ์การเสียดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง พ.ศ. 2436 (ค.ศ. 1893) ส่วนปัจจัยทางการเมืองภายในประเทศ อันเนื่องมาจากปัญหาความขัดแย้งกับทหารและความขัดแย้งในราชวงศ์ ไม่มีผลต่อแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัว ในการสร้างพระราชวังสนามจันทร์ (2) ปัจจัยทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัวทรงเลือกจังหวัดนครปฐมเป็นสถานที่สร้างพระราชวังสนามจันทร์ ได้แก่ ที่ตั้งอาณาเขต ทรัพยากร ลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะภูมิอากาศ และอุปสรรคทางธรรมชาติ (3) ความสำคัญเชิงการเมืองของพระราชวังสนามจันทร์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัว ได้แก่ ความสำคัญในเชิงยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคง คือ การเป็นฐานที่มั่นสำรอง ค่ายหลวงซ้อมรบ เสือป่า และสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งในการปลูกฝังอุดมการณ์ชาตินิยม