แนวทางการพัฒนาการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในนาข้าวของเกษตรกรในอำเภอท่าช้าง จังหวัดสิงห์บุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) แหล่งความรู้และความรู้ด้านการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในนาข้าวของเกษตรกร 2) วิธีการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในนาข้าวของเกษตรกร 3) ปัญหาและข้อเสนอแนะของเกษตรกรเกี่ยวกับการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในนาข้าวของเกษตรกร 4) แนวทางการพัฒนาการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในนาข้าวของเกษตรกร งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสมวิธี ประกอบด้วย 1) การวิจัยเชิงปริมาณ ประชากรที่ศึกษา คือ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวในอำเภอท่าช้างที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปีการเพาะปลูก 2563/64 จำนวน 820 ราย กำหนดขนาดกลุ่มตัวอย่าง โดยใช้สูตรของทาโรยามาเน ระดับความคลาดเคลื่อน 0.05 ได้กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 269 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่ายตามสัดส่วนแต่ละตำบล ใช้แบบสอบถามในการเก็บรวบรวมข้อมูล สถิติที่ใช้ คือ สถิติพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2) การวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มผู้ให้ข้อมูล คือ เกษตรกรผู้ปลูกข้าวในอำเภอท่าช้างที่ขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร ปีการเพาะปลูก 2563/64 เจ้าหน้าที่กรมวิชาการเกษตร และเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร จำนวนทั้งสิ้น 17 ราย เครื่องมือที่ใช้คือแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหาผลการวิจัยพบว่า 1) เกษตรกรได้รับความรู้ด้านการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานจากสื่อบุคคลในระดับปานกลาง สื่อมวลชนและสื่อกิจกรรมในระดับน้อย และมีความรู้ด้านการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานในระดับมาก 2) ศัตรูพืชส่วนใหญ่ที่พบ คือ ข้าววัชพืช โรคใบจุดสีน้ำตาล เพลี้ยไฟ หนอนกอข้าว และเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล วิธีการจัดการศัตรูพืชของเกษตรกร พบว่า เกษตรกรเลือกใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืชมากที่สุดรองลงมาเป็นการใช้วิธีเขตกรรมร่วมกับวิธีกล 3) ปัญหาของเกษตรกรในการป้องกันกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสาน คือ เกษตรกรไม่เข้าใจการอนุรักษ์ศัตรูธรรมชาติ ขาดความรู้ความเข้าใจในวิธีการจัดการศัตรูพืชที่ถูกต้องและเหมาะสม มีการใช้สารเคมีที่ไม่ถูกต้อง และเกษตรกรมีการใช้แรงงานจ้างเป็นหลักทำให้การดูแลแปลงนาไม่ทั่วถึง ข้อเสนอแนะของเกษตรกร คือ ควรมีการอบรมให้ความรู้วิธีการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานที่ถูกต้องและเหมาะสมกับพื้นที่ โดยเน้นให้เกษตรกรได้เรียนรู้พร้อมการปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง 4) แนวทางการพัฒนาการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสาน คือ พัฒนาความรู้ด้านการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสานให้เกษตรกรทุกรุ่นให้มีส่วนร่วมโดยการเรียนรู้และปฏิบัติจริง การสร้างเครือข่ายการจัดการศัตรูพืชภายในชุมชนเพื่อให้เกิดความร่วมมือจากเกษตรกรทุกรุ่น และพัฒนาไปสู่การจัดแหล่งเรียนรู้ให้เกษตรกร บุคคลทั่วไป สามารถมาศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนประสบการณ์เพื่อให้เกิดการพัฒนาให้กับชุมชนของตนเอง ส่งเสริมและพัฒนาให้เกษตรกรเข้ารับการตรวจรับรองมาตรฐานสินค้าเพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับผลผลิต